ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΛΚΟΟΛΙΚΟ ;
Το Αλκοόλ είναι το αρχαιότερο και ίσως το ευρύτερα διαδεδομένο «φάρμακο» στον κόσμο. Παράγεται όταν συγκεκριμένοι ζυμομύκητες (μαγιά) αντιδρούν με τα σάκχαρα και το νερό, και γίνεται η ζύμωση.
Ιστορικά, οι άνθρωποι υπήρξαν πολύ δημιουργικοί, παράγοντας αλκοόλ από σχεδόν οποιοδήποτε φρούτο ή λαχανικό, επειδή πολλές τροφές περιέχουν σάκχαρα. Τα αλκοολούχα ποτά περιλαμβάνουν : το οινόμελο από μέλι, το σάκε από ρύζι, το φοινικόκρασο, το λικέρ από σιρόπι σφενδάμου (στον Καναδά το χρησιμοποιούν όπως εμείς το ελαιόλαδο), το λικέρ από φρούτα της ζούγκλας στη νότιο Αμερική, το κρασί από σταφύλια και τη μπύρα από δημητριακά.
Πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι υπάρχουν μόνο δυο παγκόσμιες καινοτομίες που εμφανίζονται σε όλους τους πολιτισμούς. Η πρώτη είναι η ανάπτυξη κάποιας μορφής ψωμιού ή ζυμαρικού και η δεύτερη είναι η «ανακάλυψη» και η χρήση της φυσικής διεργασίας της ζύμωσης.
Η αμέριστη αποδοχή της μέθης συνοδεύεται και από πλήθος «νόστιμες» οδηγίες που προδίδουν παθήματα και μαθήματα. Για παράδειγμα ο κωμικός ποιητής του 4=ου αιώνα π.Χ., ο Εύβουλος, παρασταίνει τον Διόνυσο να λέγει:
έχω μόνο τρεις κρατήρες για τους φρόνιμους και ανακατεύω το κρασί.
Τον έναν για την υγεία, που τον πίνουν όλοι πρώτο.
Τον δεύτερο για τον έρωτα και την ηδονή.
Τον τρίτο για τον ύπνο που μόλις τον πιουν οι καλεσμένοι γυρίζουν σπίτια τους σαν σοφοί.
Ο τέταρτος κρατήρας δεν είναι δικός μας, αλλά ανήκει στις βρισιές,
Ο πέμπτος στις φασαρίες.
Ο εκτός στο τρέκλισμα και στο παράταιρο τραγούδι,
Ο έβδομος σπάζει τα μούτρα,
Ο όγδοος καλεί τον νόμο,
Ο ένατος φουντώνει και ξεσπά σε θυμό,
Ο δέκατος είναι της τρέλας.
Όπως είναι φανερό κανείς δεν τα βάζει με το κρασί.
Το πρώτο ναρκωτικό είναι το μήλο, καρπός του δέντρου της γνώσης του καλού και του κακού. Ο καθένας από μας ξέρει ότι όλα ήταν καλά πριν. Μετά ήρθε ο κατακλυσμός.
«Και ήρξατο Νώε άνθρωπος γεωργός
γης. Και εφύτευσεν αμπελώνα. Και
έπιεν εκ του οίνου και εμεθύσθη.
Και εγυμνώθη εν τη οικία αυτού».
Ο Νώε ήπιε το κρασί, μέθυσε και γυμνώθηκε στη μέση της σκηνής. Ο Σαμ είδε τη γύμνια του πατέρα του και το ανέφερε στα δυο αδέλφια του….. πήραν το μανδύα, πήγαν από πίσω και κάλυψαν τη γύμνια του πατέρα τους».
Με αυτό το μανδύα του Νώε, κάθε αλκοολικός θα πρέπει να καλύψει τη γύμνια του πατέρα του, τον οποίο δεν μπορεί να σκοτώσει, αφού είναι ήδη νεκρός ή δεν υπήρξε ποτέ δίπλα του στη ζωή του.
Από το απόσπασμα αυτό της Παλαιάς Διαθήκης, φαίνεται η ιστορία του αλκοολισμού και των συνεπειών του. Στις χώρες που επίσημη θρησκεία είναι ο Χριστιανισμός είναι σχεδόν αδύνατο να θεσπιστεί παράνομο το αλκοόλ που αποτέλεσε το πρώτο θαύμα του Χριστού, τη μετατροπή του νερού σε κρασί. Και όλοι γνωρίζουμε την συμβολική σημασία του κρασιού κατά το μυστήριο της θείας ευχαριστίας και της μετάληψης.
Αυτά όμως που ίσχυαν τότε φαίνεται να ισχύουν και σήμερα.
O αλκοολισμός, η εξάρτηση από χημικές ουσίες και η κατάχρηση διαφόρων άλλων ψυχοτρόπων σκευασμάτων αποτελούν σήμερα ένα από τα βασικότερα προβλήματα της κοινωνίας. Ο αλκοολισμός είναι μια σωματική, συναισθηματική, ψυχική και κοινωνική ασθένεια. Προσβάλει ολοκληρωτικά το άτομο και στα τελευταία στάδιά του, συχνά το οδηγεί στο θάνατο ή σε μόνιμη εγκεφαλική βλάβη. Μια αρκετά συχνή επιπλοκή του αλκοολισμού είναι η αυτοκτονία και για πολλούς, ο αλκοολισμός στην ουσία, είναι μια χρόνια αυτοκτονία. Σε κάποιο μπιστρό της Μονμάρτης υπάρχει η ακόλουθη επιγραφή: «λένε πως το πιοτό είναι ένας αργός θάνατος. Σκοτούρα μας. Δε βιαζόμαστε». Αντιλαμβανόμαστε την δυσκολία χειρισμού του αλκοολικού.
Η αντίληψη ότι τα προβλήματα αυτά αφορούν περιθωριακά άτομα, άτομα που προέρχονται από διαλυμένες οικογένειες, με τάσεις στο έγκλημα και την παραβατική συμπεριφορά, θεωρείται ξεπερασμένη. Το αρχετυπικό μοντέλο του άνδρα με την κόκκινη μύτη, του φτωχού αλήτη, γύρω στα 60-70, που παραπατάει στα σοκάκια, τραγουδώντας ακαταλαβίστικα, με τα παιδιά της γειτονιάς, να τον κοροϊδεύουν, (συχνές σκηνές από τις ελληνικές ταινίες), δεν είναι η σημερινή εικόνα αλκοολικών ασθενών τόσο στο ιδιωτικό ιατρείο όσο και στα νοσοκομεία. Συνήθως το προφίλ του αλκοολικού σήμερα είναι συνήθως άνδρας 40-55 ετών και παντρεμένος. Παθολογική σχέση με το αλκοόλ σήμερα έχουν και νέοι άνθρωποι ακόμη και 20 ετών ή και ακόμη μικρότεροι ή άλλοι που κατέχουν σημαντικές θέσεις και βρίσκονται στην πιο παραγωγική ηλικία και γενικά άτομα που ζουν και εργάζονται σε ανταγωνιστικό περιβάλλον. Ο αλκοολισμός δεν είναι ένδειξη ηθικής αδυναμίας, απειθαρχίας ή απλώς έλλειψη πίστης. Οι αλκοολικοί είναι άνθρωποι. Είναι οι παππούδες, γιαγιάδες, πατέρες, μητέρες, γιοι και κόρες, αδελφοί και αδελφές μέσα στις οικογένειές μας.
Είναι μια «μεταδοτική» ασθένεια. Ο αλκοολικός δεν είναι ο μόνος που υποφέρει από την ασθένεια. Οι άνθρωποι του στενού περιβάλλοντός του συχνά «κολλούν» συμπτώματα της ασθένειας. Με αυτόν τον τρόπο γίνονται συμμέτοχοι» του προβλήματος. Όταν γίνεται αυτό, το άτομο υποβοηθείται να βυθίζεται ολοένα και βαθύτερα στο πρόβλημα του αλκοόλ. Με απλά λόγια, «υποβοηθούμε» το άτομο αυτό όταν κάνουμε πράγματα που χρειάζεται να κάνει εκείνος για τον εαυτό του.
Η οικογένεια και οι φίλοι του, γενικά αρνούνται να αναγνωρίσουν τις αρχικές ενδείξεις του προβλήματος (οικογενειακή τύφλωση) και συνήθως καταλήγουν να ρίχνουν τις ευθύνες σε καταστάσεις και γεγονότα του περιβάλλοντος ή της κοινωνίας, που τα θεωρούν «υπεύθυνα». Όταν η χρήση του αλκοόλ αρχίσει να δημιουργεί προβλήματα στην οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελματική του ζωή, τότε μπορούμε να μιλάμε για την πρόοδο της ασθένειας.
Όσο προχωρεί η ασθένεια, ο αλκοολικός και το περιβάλλον του παγιδεύονται περισσότερο σε φόβο, έλλειψη εμπιστοσύνης, θυμό, αγωνία και μοναξιά. Οι προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις χειροτερεύουν, η επικοινωνία διακόπτεται και αρχίζει να εμφανίζεται η σωματική και συναισθηματική διάσταση της απομόνωσης. Η οικογένεια αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Οι σύζυγοι, τα παιδιά και οι υπόλοιποι συγγενείς αρχίζουν να πιστεύουν τον αλκοολικό, που συνεχίζει να τους κατηγορεί για το πιοτό του. Ήδη έχουν παγιδευτεί σε έναν φαύλο κύκλο, αμφιβολιών και αμφισβήτησης του εαυτού τους, μίσους και φόβου και για τους ίδιους και για το άτομο που έχει πρόβλημα. Κάθε άνθρωπος που έχει πρόβλημα με το ποτό, άμεσα επηρεάζει τη ζωή τεσσάρων ή πέντε «σημαντικών για τον ίδιο, άλλων ανθρώπων», είτε αυτοί είναι μέλη της οικογένειάς του, κοντινοί φίλοι ή συνάδελφοί του στη δουλειά. Αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να φέρουν την αλλαγή, αν και συχνά αρνούνται το πρόβλημα, και μάλιστα τόσο έντονα όσο ίσως και το ίδιο το άτομο που έχει πρόβλημα με το αλκοόλ.
Από τη στιγμή που αυτοί που ζουν κοντά του, αντιληφθούν το πρόβλημα και δουν τον άνθρωπό τους ως άρρωστο, βοηθούν να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για θεραπευτική παρέμβαση. Το σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του, πρέπει να μάθουν πώς να τον αντιμετωπίσουν στην πραγματική διάσταση της ασθένειάς του. Αυτή η αντιμετώπιση πρέπει να γίνει με σταθερό και όχι καταδικαστικό τρόπο. Καλυμμένες απειλές και υπεκφυγές δεν βοηθούν. Πρώτα θα ζητήσουμε εμείς βοήθεια για τον εαυτό μας, για να μπορέσει αργότερα ο ίδιος ο αλκοολικός να αποδεχθεί την ανάγκη να δει κάποιον ειδικό και να πάει σε κάποιο πρόγραμμα.
Το να ζητήσουμε βοήθεια για τον αλκοολικό, σημαίνει να ξεκαθαρίσουμε εμείς τα γεγονότα από τους μύθους, να αλλάξουμε συμπεριφορά, να κάνουμε την επώδυνη αυτοκριτική μας, και σε σχέση με το άτομο που έχει το πρόβλημα, και σε σχέση με τον ίδιο μας τον εαυτό. Η ιδέα ότι το άτομο μπορεί να αλλάξει μόνο τον εαυτό του και όχι τους άλλους, αποκτά την πραγματική της έννοια στη διάρκεια αυτής της προσπάθειας.
Ο αλκοολικός και η οικογένειά του χρειάζονται να αναπτύξουν νέες σχέσεις, να επανακτήσουν την επικοινωνία τους και αρκετά συχνά να επαναδιαπραγματευθούν συζυγικές και οικογενειακές σχέσεις. Ο αλκοολικός έχει την ανάγκη να βασίζεται όλο και περισσότερο στους άλλους για να καλύπτει την ανικανότητά του, να αντιπαρέρχεται στις καθημερινές του υποχρεώσεις. Τα άτομα που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αυτό χρειάζεται:
- να Χειρίζονται τους άλλους για να μπορούν να συνεχίζουν να πίνουν.
- να Στρέφουν αλλού την κριτική που δέχονται για το ποτό και την επακόλουθη συμπεριφορά τους.
- να Κατηγορούν τους άλλους για την ανευθυνότητά τους.
- να Κατηγορούν άλλα άτομα ή καταστάσεις για την απώλεια ελέγχου που έχουν στο πιοτό.
- να Βρίσκουν άλλοθι και δικαιολογίες στα προβλήματα της ζωής που τους αναγκάζουν να πίνουν.
- να Προσπαθούν να ελέγχουν το πιοτό τους σε κάποια «φυσιολογικά» επίπεδα για να μπορούν να συνεχίζουν να πίνουν.
- Όταν αναζητούν βοήθεια, τη ζητούν πάντα σύμφωνα με τους δικούς τους όρους. Συνήθως περνούν στην επίθεση ή το παίζουν θύματα, όταν φθάνουν στο σημείο να ζητήσουν βοήθεια.
- Όσο περνάει ο χρόνος και η κατάσταση συνεχίζει να χειροτερεύει, δημιουργούνται και αναπτύσσονται συγκεκριμένοι τρόποι συμπεριφοράς τόσο στη δουλειά όσο και στο σπίτι. Η ντροπή και ο φόβος έρχονται να συμπληρώσουν τα υπόλοιπα συναισθήματα και έτσι ενισχύονται οι προσπάθειες κάλυψης, ελέγχου και απόκρυψης, του τι πραγματικά συμβαίνει. Το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον αναγκάζεται από συναισθήματα και συνήθειες να μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο προβλημάτων και κρίσεων.
Εκτός από πρόσωπα του στενού οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος του αλκοολικού, στη διαιώνιση της ασθένειας μπορεί να συμμετέχουν, (ο καθένας με τον τρόπο του βέβαια), και άλλα άτομα από διαφορετικές επαγγελματικές κατηγορίες, όπως δικηγόροι, γιατροί, δικαστικοί υπάλληλοι, κληρικοί, ακόμα και ειδικοί του τομέα της ψυχικής υγείας. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται ο αλκοολικός παγιδευμένος σε μια συνεχή άρνηση του προβλήματος.
Παρακάτω ο καθένας μπορεί να αναγνωρίσει τη δικιά του συμπεριφορά και στάση που διαιωνίζει αυτήν την κατάσταση.
- Αρνούμαστε το πρόβλημα. Λέμε πολλές φορές: «Δεν είναι αλκοολικός». Αποτέλεσμα αυτού είναι να υπάρχει η προσδοκία να φέρεται λογικά και να ελέγχει το πιοτό του. Αποδεχόμαστε τις κατηγόριες και τις ευθύνες που μας ρίχνει.
- Πίνουμε μαζί, αγνοώντας το πρόβλημα.
- Αποδεχόμαστε τις δικαιολογίες του.«Φταίει η δουλειά που με πιέζει πάρα πολύ». «Η ανυπάκουη συμπεριφορά των παιδιών με αναγκάζει…».«Εξάλλου δεν πίνω παραπάνω από τον τάδε …». «Πώς μπορούμε να γιορτάσουμε κάποιο γεγονός, χωρίς αλκοόλ. Το Πάσχα, τι θα πιούμε;».
- Κρατάμε μέσα μας τα συναισθήματά μας.
5. Αποφεύγουμε τα προβλήματα, κρατάμε μια επιφανειακή ηρεμία, πιστεύοντας ότι η απουσία διαμάχης είναι ενδεικτικό ενός καλού γάμου και καλών οικογενειακών σχέσεων.
6. Υποβαθμίζουμε τα γεγονότα. «Ε! Δεν είναι και τόσο κακό» ή «Τα πράγματα θα καλυτερεύσουν όταν. . . »
7. Προφυλάσσουμε : την εικόνα που έχει, ή να νιώσει
πόνο ή εμείς το δικό μας πόνο.
8. Αποφεύγουμε: με το να καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας με ηρεμιστικά, με φαγητό, με πολύ δουλειά, με πολλές δραστηριότητες κ.α.
9. Κατηγορούμε, κριτικάρουμε, συμβουλεύουμε
10. Αναλαμβάνουμε τις ευθύνες, αλλάζουμε ρόλους, συγχέουμε ρόλους.
11. Αισθανόμαστε ανώτεροι με το να φερόμαστε στο άτομο αυτό σα να είναι παιδί.
12. Ελέγχουμε, με το να τον απασχολήσουμε με κάποιο πρόγραμμα, σε κάποιο σχέδιο…
13. Αντέχουμε, λέγοντας ότι …«και αυτό Θα περάσει»
14. Περιμένουμε, «έχει ο Θεός, Θα τον βοηθήσει»
Συμπεριφορές τέτοιου τύπου πρέπει να σταματήσουν. Βεβαίως αυτό δεν είναι εύκολο. Τα άτομα που εμπλέκονται με αλκοολικούς πρέπει να αρχίσουν να αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά τους και να προσδιορίζουν τα κίνητρά τους. Πρέπει να αποφασίσουν, κάνοντας πρώτα λίγο πίσω, για να αποκτήσουν κάποια αντικειμενικότητα και προοπτική. Χρειάζεται να ερωτηθούν:
Α) Εξαπατούνται;
Β) Ενεργούν εξαιτίας προσωπικών τους φόβων, ντροπής, ενοχών ή θυμού;
Γ) Έχουν έντονη την ανάγκη να ελέγχουν όλους και όλα ;
Για μερικούς συγγραφείς, στην ολοκληρωμένη του μορφή ο αλκοολισμός είναι ένα παιχνίδι για πέντε παίκτες παρόλο που οι ρόλοι μπορεί να συμπυκνωθούν και σε δυο παίκτες. Μπορούμε να διακρίνουμε αυτή την κατάσταση πολύ συχνά στην καθημερινή πράξη.
Ο Κεντρικός πρώτος ρόλος είναι του αλκοολικού.
Ο δεύτερος ρόλος είναι του Κατήγορου, που συνήθως παίζεται από ένα μέλος του αντίθετου φύλου, συχνά τη σύζυγο.
Ο τρίτος ρόλος είναι του Σωτήρα, τον οποίο συνήθως παίζει κάποιος του ιδίου φύλου, συχνά ο καλός οικογενειακός γιατρός που ενδιαφέρεται για τον ασθενή του και για τα προβλήματά του. Στην κλασσική περίπτωση ο γιατρός καταφέρνει να σώσει τον αλκοολικό από την κακή του συνήθεια και αφού ο ασθενής δεν έχει πιει για έξι μήνες, συγχαίρουν πανευτυχείς ο ένας τον άλλο. Την επομένη μέρα βρίσκουν τον ασθενή στουπί στο μεθύσι.
Ο τέταρτος ρόλος είναι του Αβανταδόρου. Στη λογοτεχνία αυτός παίζεται από τον μπακάλη που του πουλάει με πίστωση, του προσφέρει ίσως και ένα φλιτζάνι καφέ, χωρίς ούτε να τον κατηγορεί ούτε να προσπαθεί να τον σώσει. Στη ζωή, αυτός ο ρόλος παίζεται συνήθως από τη μητέρα του ασθενή που του δίνει χρήματα και τον συμπονά, επειδή (όπως και οι δυο ισχυρίζονται) έχει μια γυναίκα που δεν τον καταλαβαίνει. Ο ασθενής πρέπει να διαθέτει κάποια λογική εξήγηση για να ζητήσει τα χρήματα π.χ. ένα επαγγελματικό σχέδιο, που και οι δυο παριστάνουν ότι πιστεύουν, παρόλο που ξέρουν πολύ καλά, που θα ξοδέψει στην πραγματικότητα τα λεφτά που του έδωσε η μητέρα του.
Ο πέμπτος ρόλος είναι του Συνδέσμου που παίζεται από τον μπάρμαν ή τον πωλητή της κάβας. Είναι η άμεση πηγή προμηθειών που καταλαβαίνει τις κουβέντες των αλκοολικών και ο οποίος υπό μια έννοια είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή ενός αλκοολικού. Η διαφορά ανάμεσα στον σύνδεσμο και στους άλλους παίκτες είναι ότι ο επαγγελματίας ξέρει ποτέ να σταματήσει. Σε κάποιο σημείο ένας καλός μπάρμαν αρνείται να σερβίρει τον αλκοολικό, ο οποίος μένει τότε χωρίς προμήθειες εκτός και αν καταφέρει να εντοπίσει ένα πιο βολικό σύνδεσμο.
Στα αρχικά στάδια η σύζυγος μπορεί να παίζει και τους τρεις ρόλους – τα μεσάνυχτα τον αβανταδόρο, γδύνοντάς τον, κάνοντάς του καφέ και αφήνοντας τον να την δείρει. Το πρωί τον κατηγορεί, νουθετώντας τον για τις κακές συνήθειές του και το απόγευμα παίζει τον σωτήρα που τον ικετεύει να τις αλλάξει. Στα μετέπειτα στάδια, λόγω κυρίως της επιδείνωσης της υγείας του, ο κατήγορος και ο σωτήρας δεν είναι πια απαραίτητοι, αλλά τους ανέχεται αν είναι διατεθειμένοι να λειτουργήσουν σαν προμηθευτές. Ο ασθενής θα πάει σε κάποιο ίδρυμα και θα σωθεί αν μπορέσει να βρει δωρεάν φαγητό εκεί , ή θα υπομένει μια κατσάδα, ερασιτεχνική ή επαγγελματική, αρκεί να του δώσουν να πιει μετά.
Σε αρκετά ζευγάρια που ο ένας είναι αλκοολικός υπάρχει μια συμπληρωματική σχέση μεταξύ των συντρόφων και όχι μια ισότιμη σχέση. Κάποιοι συγγραφείς την ονομάζουν «δικτατορία του αλκοολισμού» όπου η σχέση, έχει έναν εφηβικό χαρακτήρα διότι θυμίζει την κλασσική μέθοδο του εφήβου, ο οποίος προκείμενου να τιμωρήσει τους γονείς του αποτυγχάνει συστηματικά στα μαθήματα ή οπουδήποτε αλλού του προτείνουν οι γονείς και το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι «αφού δεν γίνεται το δικό μου θα σου δείξω εγώ. Να δεις τι θα πάθω» ή «κοίτα τι μ’ έκανες να πάθω».
Μετά από καιρό πολλές γυναίκες παραδέχονται ότι μπορεί και να υποδαυλίζουν την εξάρτηση. Π.χ. ένας αλκοολικός οικοδόμος ζητούσε από τη γυναίκα του να μην του δίνει μαζί του φαγητό, κρέας με πατάτες ή λουκάνικα γιατί αυτά τραβάνε μπύρες … Αλλά αυτή του έστελνε συνέχεια. Εδώ βλέπουμε την συμπληρωματικότητα στις συμπεριφορές των συζύγων άρα είναι δόκιμο να αναφερόμαστε σε αλκοολικές οικογένειες που αναπτύσσουν δυσλειτουργικά μοντέλα στις μεταξύ τους συνδιαλλαγές.
Ενθαρρύνουμε το ζευγάρι να κάνει ανοικτή συζήτηση πολλές φορές όχι σε βάση απόρριψης και επίθεσης αλλά με γνώμονα τη συνεργασία σε μια δύσκολη πραγματικότητα που βιώνουν και οι δύο. Πρόκειται για ένα πολύ απαιτητικό έργο. Δεν είναι σκόπιμο να πιέσουμε έναν αλκοολικό που δεν επιθυμεί να βοηθηθεί, εκτός και αν έχει … προηγηθεί κάποιο περιστατικό βιαιοπραγίας από μέρους του, η οποία καταλήγει σε νοσηλεία ή σε ποινική καταστολή. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να τον αφήσουμε να πιάσει πάτο. Προτείνονται τα παρακάτω βήματα ούτως ώστε να βοηθηθεί:
Όταν ο αλκοολικός δεν δέχεται βοήθεια, τι μπορείτε να κάνετε;
Σταματήστε να τον καλύπτετε. Συνήθως οι συγγενείς καλύπτουν τον αλκοολισμό του ανθρώπου τους και δικαιολογούν τις ενέργειές του. Είναι πολύ σημαντικό να σταματήσετε να τον προστατεύετε από τις συνέπειες των πράξεών του. Για να μπορέσει να βοηθηθεί, πρέπει να κατανοήσει πλήρως, ποια είναι τα αποτελέσματα από την κατάχρηση του αλκοόλ.
Σκεφτείτε πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να τον προσεγγίσετε. Η καλύτερη στιγμή για να του μιλήσετε είναι η στιγμή όπου και οι δύο θα είστε νηφάλιοι, ήρεμοι και μπορείτε να βρεθείτε ιδιαιτέρως για να κουβεντιάσετε.
Να είστε σαφής. Δώστε του να καταλάβει πως ανησυχείτε για το πρόβλημά του με το πιοτό. Αναφερθείτε σε περιστατικά στα οποία η εξάρτησή του από το αλκοόλ δημιούργησε προβλήματα.
Δηλώστε ανοιχτά τις προθέσεις σας. Εξηγήστε του τι σκοπεύετε να κάνετε αν δεν αποφασίσει να βοηθηθεί, ξεκαθαρίζοντάς του ότι πρόθεσή σας δεν είναι η τιμωρία του αλλά η προστασία του ιδίου αλλά και των μελών της οικογενείας από το πρόβλημα που δημιουργεί η κατάχρηση αλκοόλ από μέρους του. Μπορείτε να του πείτε ότι δεν πρόκειται να τον συνοδεύσετε σε κανένα μέρος όπου θα υπάρχει αλκοόλ. Σε κάθε περίπτωση μη προβείτε σε δηλώσεις που δεν είστε διατεθειμένος να πραγματοποιήσετε.
Ζητήστε βοήθεια και ενημερωθείτε σχετικά με το τι προγράμματα απεξάρτησης υπάρχουν στην περιοχή σας.
Ζητήστε βοήθεια από φίλους. Ζητήστε τη συνεισφορά φίλων. Ένας πρώην αλκοολικός μπορεί να είναι ιδιαιτέρως πειστικός. Επίσης οποιοσδήποτε φίλος ο οποίος νοιάζεται αρκετά για τον άνθρωπό σας είναι ήρεμος, εμπνέει σεβασμό και δεν είναι επικριτικός μαζί του, μπορεί επίσης να τον προσεγγίσει. Αρκετές φορές από την εμπειρία θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ταυτόχρονη «κατακλυσμιαία πίεση από πολλούς φίλους ή έμπιστους συγγενείς μαζί και ταυτόχρονα μπορεί να κάνει τον αλκοολικό να δεχτεί θεραπεία σε κάποιες περιπτώσεις.
Ζητήστε υποστήριξη. Είναι σημαντικό να θυμάστε πως δεν είστε μόνος σε αυτή την προσπάθεια. Υπάρχουν αρκετές πηγές βοήθειας στην κοινότητα που ζείτε. Αν δεν γνωρίζεται, ο οικογενειακός γιατρός μπορεί να σας συστήσει κάποιες τέτοιες δομές ή να σας παραπέμψει για ψυχιατρική συμβουλευτική.
Σε γενικά πλαίσια η θεραπευτική αντιμετώπιση έχει να κάνει με πολλές δυσκολίες
Υπάρχει ένα σύνολο παραγόντων που εμποδίζουν την ένταξη σε θεραπεία των αλκοολικών ατόμων:
Α) οι πρακτικοί παράγοντες : όπως η λίστα αναμονής για ραντεβού στα εξωτερικά ιατρεία, αρνητικές εμπειρίες στο παρελθόν με τις γενικές ιατρικές υπηρεσίες, το κόστος μετακίνησης , το κόστος σε ιδιωτική κλινική, η εργασία που θα μείνει πίσω, το ποιος θα κρατήσει τα παιδιά για τις γυναίκες κ.α.
Β) Η τοποθέτηση του θεραπευτή απέναντι στον εξαρτημένο που είναι και αυτή αμφιθυμική ιδίως για τους γενικούς γιατρούς, σε πολλούς εκ των οποίων ο αλκοολικός τους μεταδίδει τάσεις απόρριψης, είτε γιατί δεν παίρνουν στα σοβαρά το πρόβλημα και ασυνείδητα τους κάνει να μην επιθυμούν να παρέμβουν θεραπευτικά, είτε γιατί δεν έχουν γνώσεις πάνω στο αντικείμενο και νοιώθουν αδύναμοι, είτε γιατί η σκέψη των πενιχρών θεραπευτικών αποτελεσμάτων τους αποθαρρύνει, με αποτέλεσμα πολλές φορές να αποφεύγουν τον εξαρτημένο ή να τον παραπέμπουν σε ειδικό κέντρο με τέτοιο τρόπο που να ακυρώνουν εκ των πρότερων μια θεραπευτική επιτυχία. Είναι επίσης δυνατόν ο ίδιος ο γιατρός να κάνει κατάχρηση αλκοόλ με αποτέλεσμα να υποτιμά ή να παραβλέπει το ανάλογο πρόβλημα των άλλων. Εξάλλου η συμπεριφορά του αλκοολικού αρκετά συχνά δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα και σε εκείνους ακόμη που έχουν έντονη επιθυμία να προσφέρουν βοήθεια. Οι ασθενείς μπορεί να αρνούνται ή να μην έχουν επίγνωση των προβλημάτων που έχουν προκληθεί από το οινόπνευμα (κάτι που ίσως να οφείλεται και στις εγκεφαλικές βλάβες που οδηγούν σε μειωμένη δυνατότητα να αυτο-επιβάλλει την διακοπή της κατάχρησης αλλά και να κατανοήσει την ύπαρξη του προβλήματος), δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι έχουν ανάγκη θεραπείας, και τις περισσότερες φορές αναζητά βοήθεια πρώτα η οικογένεια του ασθενή για διάφορα προβλήματα που παρουσιάζονται όπως ευερεθιστότητα, κακοποίηση, απουσίες από την εργασία κ.α.
Από την άλλη, οι γιατροί και θεραπευτές συχνά αρνούνται να ρωτήσουν διαγνωστικά τους ασθενείς τους (που για διαφόρους ιατρικούς λόγους έχουν αποταθεί σε αυτούς) για το αν κάνουν ή όχι χρήση αλκοόλ, είτε για να συγκαλύψουν τον βαθύτερο φόβο τους ότι οι ίδιοι είναι ανήμποροι να θεραπεύσουν τον αλκοολισμό, είτε διότι κατευθύνονται από τις δικές τους, τις βαθιά ριζωμένες στιγματιστικές και απαισιόδοξες στάσεις και αντιλήψεις για τη φύση και τη θεραπεία του αλκοολισμού.
Εξάλλου αρκετές φορές προσέρχονται οι συγγενείς πανικόβλητοι στις πρώτες συναντήσεις με τον θεραπευτή και όταν αργότερα εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια βελτίωσης και γίνει προσπάθεια αναδρομής στο ιστορικό του αλκοολικού λένε « Ε! γιατρέ είστε υπερβολικός, δεν ήταν και τόσο σοβαρά τα πράγματα όσο τα λέτε τώρα!»
Όλοι έχουμε προσωπικές και επαγγελματικές εμπειρίες όπου ενώ πολλές φορές είμαστε σίγουροι για το τι πρέπει να γίνει και ειλικρινά προσπαθούμε να βοηθήσουμε, το αποτέλεσμα είναι, άμυνα, αντίδραση, πεισματική προσκόλληση στην προσωπική άποψη και θυμός. Η αντίσταση μπορεί να είναι μια αντίδραση σε μια απειλή ή άρνηση αντιμετώπισης, και μπορεί πίσω από αυτή να βρίσκονται παράγοντες όπως, το ότι ο ασθενής δεν είναι έτοιμος για αλλαγή, η αμφιθυμία, ο φόβος, η έλλειψη πίστης στην αυτο-αποτελεσματικότητα, βόλεμα, μικρή απόκλιση μεταξύ ισχύουσας και επιθυμητής κατάστασης. Οι ασθενείς αποσιωπούν το πρόβλημα αλλά κι οι γιατροί δεν ρωτούν. Ο θεραπευτής έχει την πεποίθηση ότι έχει δίκιο και στην προσπάθειά του να πείσει, επιχειρηματολογεί, μπαίνει σε αντιπαράθεση, έχει λάθος τόνο φωνής, εκνευρίζεται, θυμώνει, θέτει λάθος ερωτήσεις.
Ο θεραπευμένος αντιδρά και η αντίδραση αυτή αποτελεί εκδήλωση της διατήρησης της αυτοεκτίμησης, ή συναισθηματική ανάγκη να κρατήσει κανείς τη δική του άποψη για το πρόβλημα λέγοντας : «δεν με καταλαβαίνεις, δεν αισθάνομαι ασφάλεια μαζί σας, δεν αισθάνομαι άνετα».
Γ) οι παράγοντες που αναφέρονται κυρίως στην κοινωνική στάση ως προς την ένταξη σε θεραπεία αποτοξίνωσης, όπως την αντιλαμβάνονται τα εξαρτημένα άτομα, έχουν ως αποτέλεσμα την ντροπή και το στιγματισμό.
Επίσης είναι και η «περηφάνια του αλκοολικού» και η επιθυμία να χειριστεί κανείς το πρόβλημα μόνος του. Επίσης η αντίληψη ότι το πρόβλημα δεν είναι αρκετά σοβαρό καθώς και η αμφιβολία τόσο για το αν χρήζει επαγγελματικής βοήθειας, όσο και για την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα της θεραπείας, καθιστούν εμπόδια στην ένταξη σε θεραπεία.
Η τοποθέτηση του ίδιου του εξαρτημένου απέναντι στη θεραπεία, που τις περισσότερες φορές προσέρχεται γεμάτος αντιστάσεις, χωρίς απόλυτα δική του πρωτοβουλία και είναι γεμάτος με αμφιθυμικά συναισθήματα. Προσέρχεται, πιεσμένος τις περισσότερες φορές από τον οικογενειακό και κοινωνικό περίγυρο, ή λόγω σωματικών προβλημάτων υγείας, οικογενειακών προστριβών, εργασιακών προβλημάτων.
Η άρνηση είναι ένας ψυχικός μηχανισμός άμυνας. Τη συναντάμε σε πολλές περιπτώσεις που υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Το κακό με το μηχανισμό αυτό είναι ότι είναι παθολογικός, δηλαδή αρνούμενος κανείς το πρόβλημα προσπαθεί να το εξαφανίσει ή να το μειώσει και δεν το αντιμετωπίζει. Υπάρχει επίσης η αντίληψη ότι η θεραπεία αποτελεί για μερικούς απειλή της «αρρενωπότητας».
Προσέρχονται στο ιατρείο τις περισσότερες φορές κάτω από την πίεση των συγγενών και αναφέρουν «αυτές οι θεραπείες δεν είναι για ανθρώπους σαν και εμένα». Ανησυχούν μήπως οι άλλοι τους βλέπουν σαν αποτυχημένους και πια δεν τους σέβονται. Ντρέπονται για την θεραπεία και εξαιτίας του κοινωνικού στιγματισμού πολλοί από αυτούς αρνούνται την συμμετοχή σε ομάδες αλκοολικών. Άλλοι έχουν το φόβο του φακελώματος.
Πολλοί μπερδεύουν τα προγράμματα απεθισμού με τις ψυχιατρικές θεραπείες για τις ψυχιατρικές διαταραχές και αναρωτιούνται «μα δεν είμαι τρελός, άρα γιατί να πάω σε μια ψυχιατρική κλινική; Και τι θα πει ο κόσμος αν με δει εκεί μέσα;» Συνήθως το εξωγενές κίνητρο (πίεση γονέων, αποβολή από το σχολείο, δικαστήριο και άλλα προβλήματα με το νόμο) είναι αυτό που αρχικά ωθεί ιδιαίτερα τα νεαρότερα άτομα προς ένα θεραπευτικό πρόγραμμα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποτιμήσουμε την προσπάθειά τους. Κατά κανόνα βρίσκονται σε αμφιθυμία, «θέλω και δεν θέλω» και είναι μεγάλη πρόκληση, η μετεξέλιξη αυτού του εξωγενούς κινήτρου. Η κάθε αλλαγή, όσο μικρή κι αν δείχνει, αποτελεί προσωπική επιτυχία του θεραπευόμενου και του θεραπευτή.
«Δεν ήξερα από πού να αρχίσω και που να απευθυνθώ».
Άλλοι δεν θέλουν να έχει η ψυχιατρική κλινική, ούτε ναρκομανείς, ούτε ψυχιατρικούς ασθενείς, ούτε «άλλους περίεργους τύπους εκεί μέσα».
Άλλοι ανησυχούν ότι το πρόγραμμα είναι πολύ αυστηρό ή διαρκεί πολύ ή η κλινική είναι μακριά και γι’ αυτό θα προτιμούσαν παρακολούθηση από ιδιωτικό ιατρείο.
«Γιατρέ εντάξει να το κόψω. Και στο καφενείο του χωριού τι θα πίνω με τους φίλους μου, πορτοκαλάδα; , Άντε να πίνω πορτοκαλάδα, αλλά κάθε μέρα πορτοκαλάδα; Εσύ δεν είσαι από χωριό και δεν ξέρεις τι θα λένε οι άλλοι για μένα; Και με την δουλειά τι θα γίνει; Όπως ξέρεις μεταφέρω ποτά στα μαγαζιά, κερνάω τους πελάτες ή με κερνάνε , έτσι γίνονται αυτές οι δουλειές, έχω χρέη . Ε ! τι με περιμένει!!!»
«Αλήθεια γιατρέ, χρειάζομαι θεραπεία;»
«Γιατρέ γίνονται καλά αυτοί οι άνθρωποι;»
Πολλές φορές οι οικογένειες συγκαλύπτουν το πρόβλημα γιατί οι ίδιες δεν αντέχουν την ευθύνη της αποκάλυψης. Διότι, από τη στιγμή που θα αποκαλυφθεί, υπάρχει η εξέλιξη ιατρικών, διαγνωστικών, θεραπευτικών, κοινωνικών και άλλων ζητημάτων. Η αντιμετώπιση του προβλήματος σημαίνει για την οικογένεια αλλαγή ρόλων, μετατροπή ισορροπιών, διαφοροποίηση σχέσεων κ.ά. Όλα αυτά είναι περίπλοκα. Είναι σίγουρα πολύ πιο εύκολο να αναβάλει κανείς μία τέτοια απόφαση παρά να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, πράγμα που ισχύει για κάθε μεγάλο και σοβαρό πρόβλημα υγείας».
« Εξάλλου γιατρέ ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός» .
Θεραπευτική μεθοδολογία
Συνήθως την παροχή βοήθειας, δεν την αναζητούν οι ίδιοι οι χρήστες αλκοόλ, αλλά τα μέλη της οικογένειάς του, μιας και συνήθως ο αλκοολικός αρνείται να προσέλθει για θεραπεία . Ακόμη και με αυτή την επιλογή της οικογενειακής συμβουλευτικής, έρχεται ή δεν έρχεται ο ασθενής, σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν καλά αποτελέσματα, μετά από αλλαγές στο οικογενειακό σύστημα. Η εμπειρία δείχνει ότι ο χρήστης και όταν ακόμη δεν είναι κινητοποιημένος, πολλές φορές προσέρχεται για θεραπεία, όταν γνωρίζει, ότι τα άλλα μέλη της οικογένειάς του πηγαίνουν κάπου και μιλούν γι αυτόν.
Βέβαια αρκετές φορές οι προσερχόμενοι συγγενείς αρνούνται να αναφέρουν στον αλκοολικό την επίσκεψή τους στο ιατρείο, φοβούμενοι μήπως γίνει βίαιος απέναντί τους λέγοντάς τους ότι τον έκαναν ρεζίλι. Η εμπειρία δείχνει ότι ακόμα και καθόλου κινητοποιημένοι ασθενείς χωρίς κανένα αίτημα για αλλαγή, ερχόμενοι μόνο κάτω από την πίεση των οικείων του, μετά από μια απλή συμβουλευτική συνεδρία, εστιασμένη στην ανάπτυξη κινήτρων για αλλαγή, τονίζοντας τα οφέλη από κάτι τέτοιο, παράλληλα με τον τονισμό των θετικών στοιχείων του ασθενούς, που όλα τα ανωτέρω μαζί, έρχονται σε αντιπαράθεση με την συμπεριφορά που είχε μέχρι τότε πίνοντας, καθώς και η προσπάθεια δημιουργίας θεραπευτικής σχέσης εμπιστοσύνης , είναι δυνατόν να τον οδηγήσουν μετά από μια μικρή περίοδο στο να ζητήσει ο ίδιος βοήθεια για το πρόβλημά του.
Πρέπει να ενισχύσουμε την αμφίρροπη ακόμη βούληση του ασθενούς και να τον πείσουμε ότι αυτό από το οποίο πάσχει είναι μια ασθένεια για την οποία ναι μεν δεν ευθύνεται, έχει όμως την ευθύνη της θεραπείας του (και ότι οι βλάβες από το αλκοόλ είναι αναστρέψιμες)
Αλλιώς μπορεί να χρησιμοποιεί το εξής παιχνίδι «ε! και τι περιμένετε από έναν άρρωστο άνθρωπο;» Η ιατρικοποίηση του αλκοολισμού πριν από 100 περίπου χρόνια με τον χαρακτηρισμό του ως ασθένεια είχε ευεργετικές επιδράσεις για την αποστιγματοποίησή του. Βεβαίως από την άλλη υπάρχει ο κίνδυνος, η ιατρική ετικέτα του αλκοολισμού να απαλλάσσει τον πότη από την ευθύνη για τη κατάστασή του και τη θεραπεία του, καθώς επίσης και να μετατοπιστεί η προσοχή από τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, όπως η φτώχεια, η ανεργία και οι διακρίσεις που συμβάλλουν σημαντικά στο πρόβλημα.
Τονίζουμε πάντα ότι «μπορείς, δεν το έχεις ανάγκη, δεν το χρειάζεσαι και αποφεύγουμε ηθικολογίες του πρέπει».
Ορισμένα δε ιδιαίτερα ενοχλητικά συμπτώματα που προβάλλει ο αλκοολικός όπως αϋπνία, μειωμένη σεξουαλική ικανότητα, αδυναμία αντιμετώπισης των στρεσσογόνων γεγονότων, κατάθλιψη κ.α. ο γιατρός μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ως επιχείρημα για να κάνει τον ασθενή να αποδεχτεί τη θεραπεία και να κατανοήσει τα οφέλη μιας μακρόχρονης αποχής.
– Κι αν το άτομο με το πρόβλημα δεν θέλει να βοηθηθεί;
Τότε θα πρέπει να επιμείνει η οικογένεια. Άλλωστε αυτές οι καταστάσεις δεν ολοκληρώνονται άμεσα. Δεν θα πει κάποιος «ότι είμαι αλκοολικός» από την πρώτη συζήτηση. Χρειάζεται επιμονή. Αυτός που αναλαμβάνει την ευθύνη να εισχωρήσει στο πρόβλημα πρέπει να αναγνωρίζει ότι σκοπός του είναι να κάνει το εξαρτημένο άτομο να συνειδητοποιήσει ότι έχει πρόβλημα. Η αναζήτηση βοήθειας έρχεται μετά ως φυσικό επακόλουθο. Κάθε προσπάθεια που τείνει να αυξήσει την επίγνωση και το κίνητρο του πάσχοντος είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνουμε είναι να εκτιμήσουμε το κίνητρο του πάσχοντα ώστε να μπορούμε να τον βοηθήσουμε και στη συνέχεια προσπαθούμε να τον τονώσουμε».
Στη αρχή ίσως είναι αναγκαίο το πρώτο βήμα να είναι η εστίαση στα σωματικά προβλήματα του αλκοολικού οπότε μια μονάδα σωματικής αποτοξίνωσης είναι ότι το καλύτερο, ενώ σε αυτή τη φάση μεγαλεπήβολοι και μακρόχρονοι στόχοι θα αντιμετωπιστούν με άρνηση.
Σε μερικές περιπτώσεις είναι αναγκαία μια προσωρινή αποκοπή από το οικογενειακό περιβάλλον. Μπορεί να είναι ευεργετική η συμμετοχή σε θεραπεία ξεχωριστά η οικογένεια από τον ασθενή.
Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει παράλληλα με την χρήση αλκοόλ και μια σοβαρή ψυχοπαθολογία, όπως μανιοκατάθλιψη, κατάθλιψη, οριακή διαταραχή, διαταραχή πανικού, σχιζοφρενική διαταραχή κ.α. όποτε χρειάζεται διπλή θεραπεία.
Ποτέ δεν γνωρίζουμε εκ των πρότερων ποια από τις θεραπείες θα ωφελήσει περισσότερο τον χρήστη. Υπάρχουν βεβαίως και σοβαρές περιπτώσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν στα πλαίσια ιδιωτικού ιατρείου παρά μόνο σε συνεργασία με άλλες δομές γιατί τα προβλήματα επείγουν όπως στα άτομα με σοβαρά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα όπως έλλειψη στέγης, εγκατάλειψη από την οικογένεια και από φίλους, που χρήζουν κυρίως κοινωνική φροντίδα και συνεργασία με κοινωνικό λειτουργό, ή άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας που χρήζουν βοήθειας από νοσοκομείο ή σοβαρές ψυχωτικές καταστάσεις που χρήζουν ψυχιατρικής νοσηλείας.
Φυσικά στην αρχή υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα σχετικά με την ανάγκη σε κάποιες περιπτώσεις μιας ολοήμερης νοσηλείας του ασθενή για τυχόν στερητικά συμπτώματα και στην περιοχή μας αυτό είναι δύσκολο, είτε γιατί οι ψυχιατρικές κλινικές δεν αναλαμβάνουν κάτι τέτοιο είτε γιατί δεν είναι ξεκαθαρισμένο μεταξύ των γιατρών, αν είναι ψυχιατρικό ή παθολογικό περιστατικό, και φυσικά σε ποια κλινική θα νοσηλευτεί.
Αν το άτομο μπορεί να ελέγχει την κατανάλωση του αλκοόλ, η θεραπεία μπορεί απλώς να στοχεύει στη μείωση της ποσότητας αλκοόλ. Στο αλκοολισμό όμως ο στόχος πρέπει να είναι η πλήρης αποχή από το αλκοόλ αλλά αυτό δυστυχώς δεν το δέχονται όλοι οι άρρωστοι. Ένα επιχείρημα για να πειστούν είναι ότι οι σωματικές βλάβες που ήδη έχουν, είναι αναστρέψιμες εφόσον μεταπέσουν σε ασφαλή χρήση οινοπνεύματος που είναι 21 μονάδες την εβδομάδα για τους άντρες και 14 μονάδες για τις γυναίκες. Αν οι ασθενείς δεν είναι πρόθυμοι να διακόψουν ή να μειώσουν τη χρήση του αλκοόλ δεν θα πρέπει να τους απορρίπτουμε ούτε να τους κατακρίνουμε. Θα πρέπει να τους τονίζουμε σαφώς τις ιατρικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες που επέρχονται από την κατάχρηση οινοπνευματωδών. Να κανονίζουμε κάποια άλλη συνάντηση για επανεκτίμηση της κατάστασης της υγείας τους και το βαθμό χρήσης, να τους ενθαρρύνουμε, να προσπαθούμε να ανακαλύψουμε αν έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος και να τους επαινούμε για αυτήν και να συζητούμε μαζί τους τις τυχόν αιτίες που τους οδήγησαν σε υποτροπή ή στη βελτίωση της κατάστασης και να εξετάζουμε το ενδεχόμενο να αναζητήσουν βοήθεια σε κάποια από τις ομάδες αυτοβοήθειας όπου υπάρχουν.
Πάντως οι υποτροπές είναι πολύ συχνές και γι αυτό συχνά είναι αναγκαίο να καταβληθούν πολλές προσπάθειες.
Η θεραπεία περιλαμβάνει:
Αποτοξίνωση που διαρκεί περίπου 10 μέρες με χορήγηση φαρμάκων για την αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου και νοσοκομειακή νοσηλεία. Η απότομη αποχή από το οινόπνευμα στους βαριά εξαρτημένους είναι καλύτερα, λόγω του σοβαρού στερητικού συνδρόμου, να γίνεται σε νοσοκομειακό περιβάλλον αλλά πολλοί το αρνούνται για λόγους κοινωνικού στιγματισμού και προτιμούν ή ιδιωτική κλινική ή με παρακολούθηση από ιδιωτικό ιατρείο κάτι το οποίο μπορεί να γίνει στις σχετικά πιο ελαφρές περιπτώσεις. Η εξωνοσοκομειακή θεραπεία έχει το πλεονέκτημα ότι ο ασθενής διατηρεί τις οικογενειακές και κοινωνικές του σχέσεις και την εργασία του.
Η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία είναι απαραίτητη σε περίπτωση βαρέως στερητικού συνδρόμου, βαριάς κατάθλιψης, με τάσεις αυτοκαταστροφής, ψύχωσης ή σοβαρό σωματικό νόσημα.
Παθολογική αξιολόγηση και θεραπεία για την ύπαρξη υπέρτασης, σακχάρου, ηπατοπάθειας και καρδιοπάθειας.
Ψυχολογική υποστήριξη και ψυχιατρική θεραπεία για τις πολύ συχνά συνυπάρχουσες ψυχιατρικές καταστάσεις (σχεδόν όλο το φάσμα των ψυχιατρικών διαταραχών) ή τις προκαλούμενες από το αλκοόλ ψυχικές διαταραχές. Εκπαίδευση στις επιπτώσεις του αλκοόλ, συμμετοχή της οικογένειας, έμφαση στην παραδοχή και αποχή, θεραπεία με φάρμακα ( π.χ. ναλτρεξόνη, τοπιραμάτη, καρβαμαζεπίνη, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωτικά, χλωρομεθειαζόλη, κ.α.), εργασία, παραπομπή σε ομαδική θεραπεία. Περιλαμβάνει παρεμβάσεις όπως συμφωνίες και ορισμοί στόχων, τροποποίηση της συμπεριφοράς, χρήση γραπτού ενημερωτικού υλικού ή εγχειριδίων αυτοβοήθειας, παροχή συμβουλών, φροντίδα μετά το πέρας της θεραπείας) ή νοσοκομειακή παρέμβαση, ατομική ψυχοθεραπεία, θεραπεία ζεύγους κ.α.
Θέτονται πραγματοποιήσιμοι στόχοι και ο ασθενής αναλαμβάνει την ευθύνη να τους πετύχει. Στους στόχους αυτούς θα πρέπει να περιλαμβάνονται ο έλεγχος του πότου, η συνεργασία με τους θεράποντες για οποιοδήποτε ιατρικό πρόβλημα και επίλυση των προβλημάτων στην οικογένεια, στην εργασία και ότι έχει σχέση με τους νόμους. Οι αρχικοί αυτοί στόχοι θα πρέπει να είναι βραχύχρονοι και κατορθωτοί. π.χ. σε ότι αφορά το πιοτό θα ήταν σκόπιμο να προσπαθήσει ο ασθενής να το ελαττώσει σε ασφαλή όρια κατά τις δυο πρώτες εβδομάδες, και να παρέχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθεί εμπιστοσύνη ανάμεσα στο θεραπευτή και στο θεραπευόμενο.
Στο πρόγραμμα αυτό η συμμετοχή της οικογένεια είναι απαραίτητη όπου στις υποθέσεις των μελών της για το «ποιος φταίει» θα πρέπει να αντιπαραθέσουμε τις δικές μας υποθέσεις, όχι για το ποιός φταίει, αλλά για το ποιές ενδεχόμενες συναλλαγές ή σχέσεις των μελών της οικογένειας συνέβαλαν στο πρόβλημα με το αλκοόλ.
Η σωματική απεξάρτηση μπορεί να γίνει απότομα ή σταδιακά ή να χρησιμοποιηθούν φάρμακα με σκοπό την συμπτωματική αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου.
Με την πρόοδο της θεραπείας προστίθενται μακροχρόνιοι στόχοι όπως, θέματα συζυγικών σχέσεων και αλλαγές στις συνήθειες του ελεύθερου χρόνου. Σημαντικά εμπόδια στη θεραπεία, γίνεται προσπάθεια να αλλάξουν ή να απομακρυνθούν, όπως π.χ. εάν η εργασία του αρρώστου κάνει εύκολη την ανεύρεση του πιοτού ή αυτός συχνάζει σε παρέες που τα μέλη της πίνουν πολύ κ.α. Αρκετοί συγγραφείς αναφέρουν ότι ο αλκοολικός δεν είναι ο άνθρωπος της δίψας και της ηδονής, αλλά της απώλειας και της παραίτησης. Παρότι η μέθη είναι αποτέλεσμα του αλκοόλ κανένας μεθυμένος δεν μιλά ποτέ για τα ποτά. Μολονότι ανεξήγητο και παράδοξο, κοντά στην έλξη, κάθε πότης τρέφει ένα μικρό ή μεγάλο μίσος για το ποτό του. Όπως πίνουμε το κάθε πικρό φάρμακο για να βρούμε την υγεία μας, έτσι ακριβώς πίνουμε το ποτό για να φτάσουμε στη μέθη.
Ουσιαστική σημασία έχει να παραδεχτεί ο άρρωστος ότι είναι αλκοολικός ή ότι τουλάχιστον ότι έχει ιδιαίτερα προβλήματα από την κατάχρηση αλκοόλ. Τα άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ εμφανίζουν ένα γνωστικό φαινόμενο που ονομάζεται «αλκοολική μυωπία». Η κατάσταση αυτή έχει οριστεί ως μια κατάσταση μυωπίας στην οποία η επιφανειακή κατανόηση και οι άμεσες πλευρές της εμπειρίας έχουν μια δυσανάλογη επίδραση στη συμπεριφορά και στα συναισθήματα. Φανταστείτε κάποιον που είναι μεθυσμένος και ο οποίος προσπαθεί προσεκτικά και μεθοδικά να βάλει το ένα πόδι μπροστά από το άλλο ώστε να περπατήσει χωρίς να πέσει, περπατώντας στο δρόμο όπου έρχεται ένα φορτηγό. Αν και η αλκοολική μυωπία ίσως να μην εξηγεί τους λόγους που οι άνθρωποι πίνουν, μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τους λόγους για τους οποίους συνεχίζουν να πίνουν αν και γνωρίζουν ότι η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιφέρει σοβαρές αρνητικές συνέπειες. Οι αλκοολικοί είναι πιθανό να μην μπορούν να αξιολογήσουν σωστά τους κίνδυνους που εμπεριέχει η συνεχιζόμενη κατανάλωση αλκοόλ.
Οι γυναίκες παρά το γεγονός ότι εξαιτίας των κοινωνικών μεταβολών καταναλίσκουν περισσότερο αλκοόλ από παλαιοτέρα δεν δέχονται την εξάρτησή τους εύκολα.
Οι γιατροί έχουν περισσότερα προβλήματα συνδεόμενα με το οινόπνευμα από ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός. Και αυτοί δύσκολα παραδέχονται το πρόβλημα και ακόμα πιο δύσκολα να δεχτούν συμβουλευτική από τους ειδικούς συναδέλφους τους.
Υπάρχουν και ασθενείς που δεν δέχονται ή αποτυγχάνουν στην προσπάθειά τους για σταδιακή μείωση του πιοτού και έτσι είναι προτιμότερη η απότομη διακοπή του και η αντικατάστασή του από φάρμακα που προλαμβάνουν το τρομώδες παραλήρημα ή τις επιληπτικές κρίσεις. Πολλοί ασθενείς γνωρίζουν και τα φάρμακα από τις επανειλημμένες προσπάθειες : «γιατρέ σε παρακαλώ γράψε και «τεγκρετόλ» γιατί εγώ κάνω επιληπτικές κρίσεις και μπορεί να πέσω από τη σκάλα. Εγώ δεν τις θυμάμαι αλλά μου το λένε οι άλλοι».
Μετά μπορεί να χορηγηθεί αγωγή που μειώνει την έντονη επιθυμία για λήψη αλκοόλ π.χ. η ναλτρεξόνη και τις περισσότερες φορές σε συνδυασμό με αγχολυτικά και αντικαταθλιπτικά. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται επίσης για την διατήρηση της αποχής είναι τα SSRI, η βουσπιρόνη, η καρβαμαζεπίνη, η τοπιραμάτη κ.α. Πολλοί ασθενείς με συγγενείς στο εξωτερικό εισάγουν δισουλφιράμη. Η ακαμπροζάτη δεν κυκλοφορεί στην Ελλάδα . Μια νέα ουσία φυτική η ιμπογκαΐνη υπόσχεται πολλά.
Η θεραπεία απεξάρτησης από το αλκοόλ είναι κατά κανόνα εκούσια στην Ευρώπη. Από τους εισαγγελείς δεν γίνονται αποδεκτές αιτήσεις συνήθως των γονέων για αναγκαστική ψυχιατρική εκτίμηση, εγκλεισμό και υποχρεωτική θεραπεία. Είναι κατανοητή βέβαια η ενέργεια αυτή απελπισίας και απόγνωσης εκ μέρους των οικείων, οι οποίοι δεν βλέπουν άλλη διέξοδο προστασίας των παιδιών τους. Τα άτομα αυτά όμως δεν έχουν το ακαταλόγιστο, έχουν το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής και θεραπεία με το ζόρι δεν γίνεται. Στην Ελλάδα υπάρχει η δυνατότητα από το δικαστή να αποφυλακίσει έναν αλκοολικό δεδομένου ότι αποδεδειγμένα ο τελευταίος θα παρακολουθήσει ένα θεραπευτικό πρόγραμμα.
Αν και η μάχη ενάντια στα προβλήματα με το αλκοόλ στην αρχή μπορεί να είναι δύσκολη, οι περισσότεροι άνθρωποι στο τέλος τα καταφέρνουν και είναι ικανοί να προχωρήσουν σε μια φυσιολογική ζωή.
Μια ιστορία λέει ότι τρεις άντρες έφτασαν μια νύχτα στις κλειστές πύλες μιας περσικής πόλης. Ο πρώτος ήταν μεθυσμένος από το ποτό, ο δεύτερος βρισκόταν υπό την επήρεια ηρωίνης και ο τρίτος υπό την επήρεια μαριχουάνας.
Ο πρώτος φώναξε : «ας σπάσουμε τις πύλες».
«Όχι», είπε νυσταγμένος εκείνος που είχε κάνει χρήση οπίου, ας περιμένουμε μέχρι το πρωί, όταν θα μπορούμε να μπούμε μέσα από τις ορθάνοιχτες πύλες».
« Κάντε όπως θέλετε» απάντησε ο χρήστης μαριχουάνας, «αλλά εγώ θα τρυπώσω μέσα από την κλειδαρότρυπα». Η παραβολή αυτή δείχνει τις διαφορετικές επιδράσεις των ανωτέρω ουσιών στα άτομα (αυτά που καπνίζουν μαριχουάνα συχνά έχουν διαστρεβλωμένες αντιλήψεις για τον κόσμο, και οι αλκοολικοί είναι παρορμητικοί).
Οι γονείς στις οικογένειες με ένα αλκοολικό μέλος διατυπώνουν αρνητικές κριτικές για την σύγχρονη κοινωνία, κριτικές που έχουν σχέση με τα προβλήματα των παιδιών τους (π.χ. στέλνω το παιδί μου να πάρει από το παντοπωλείο ένα μπουκάλι κρασί, «δεν θα έπρεπε γιατρέ το κράτος και η αστυνομία, να είναι εκεί και να εμποδίσει τον ανήλικο να μην φέρει το κρασί»!!!) .
Μια ιδιόμορφη σχέση μέσα στην οικογένεια είναι αυτή της υπερπροστατευτικής μητέρας με τον γιο της που φθάνει σε σημείο να τον καλύπτει, να συμμαχεί μαζί του στις τυχόν συγκρούσεις με τον πατέρα του ή με την σύζυγό του, να του δίνει χρήματα για να εξασφαλίσει το ποτό του και να μην ταλαιπωρηθεί από τα στερητικά ή να συμφωνεί μαζί του ότι οι κλινικές ή οι ψυχίατροι είναι πολύ σκληρές λύσεις για το παιδί της, συνηγορώντας έτσι στη διατήρηση της εξάρτησης.
Για τις εξαρτημένες γυναίκες συχνή είναι η παρουσία μιας έντονα ανταγωνιστικής σχέσης με την μητέρα τους που περιγράφεται σαν εξουσιαστική, ενώ ο πατέρας αδύναμος και συχνά αλκοολικός ο ίδιος.
Ο πρώτος και πιο δύσκολος στόχος είναι η αποδοχή από τον αλκοολικό ότι πράγματι έχει πρόβλημα ότι όντως είναι αλκοολικός. Ακολουθούν απρόθυμα την θεραπεία γιατί δεν παραδέχονται το πρόβλημά τους και συχνά πρέπει να εξαναγκαστούν από άλλους (οικογένεια, φίλους, εργοδότες). Η πίεση αυτή συχνά είναι απαραίτητη αρκεί να γίνεται με διακριτικότητα ευγένεια, ειλικρίνεια, σταθερότητα και σεβασμό. Πείτε του ότι χρειάζεται βοήθεια, διαφορετικά θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες π.χ. απόλυση, διαζύγιο, ή καταδίκη για οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ. Μην αφήνεται τον ασθενή να αρνηθεί τις ανησυχίες σας για το πόσο πίνει. Μην του δίνεται άλλη ευκαιρία. Αν δεν του παρουσιαστούν έντονα οι συνέπειες της κατάχρησης του ποτού, ο ασθενής μπορεί να το ερμηνεύσει ως άδεια για να ξαναπεί. Κατηγορώντας τον αλκοολικό για την ασθένειά του ή προτρέποντάς τον να το αποβάλλει λες και είναι πουκάμισο που το αλλάζει όποτε θέλει, του τροφοδοτούμε απλά το συναίσθημα του ότι κανείς δεν τον καταλαβαίνει.
Οι πιθανότητες θεραπείας είναι μεγαλύτερες αν ο ίδιος ο αλκοολικός έρθει κατά μέτωπο με τη σοβαρότητα των αρνητικών συνεπειών του αλκοολισμού.
Αρκετές φράσεις των γονέων δείχνουν ανεκτικότητα, συνενοχή ή αμέλεια.
Α) σε αλκοολική κόρη με βαριά κατάχρηση αλκοόλ η μητέρα λέει: «ανησυχώ γιατί η κόρη μου καπνίζει πολλά τσιγάρα, γιατρέ δεν είναι επικίνδυνο για την υγειά της, μήπως αυτό την πειράζει τελικά, πείτε της να το κόψει!»
Β) «γιατρέ, μου έδωσε τον λόγο του ότι θα σταματήσει το ποτό. Του έδωσα 50 ευρώ χθες για να βγει με τους φίλους του. Ήρθε μεθυσμένος, παρότι μου είχε ορκιστεί παλαιότερα ότι θα είναι η τελευταία φορά»
Γ) πατέρας: «γιατρέ του έδωσα 150ευρω για να αγοράσει καινούργια ρούχα και παπούτσια και αυτός χθες πήγε στα μπουζούκια και τα ξόδεψε όλα στα ποτά και τον έφεραν οι φίλοι του μεθυσμένο».
Δ) σε τηλεφωνική επικοινωνία με μητέρα: «γιατρέ είπαμε να το κόψει αλλά σήμερα το πρωί το παιδί δεν έπρεπε να πιει ένα πόντς για να ζεσταθεί;».
Ε) «τουλάχιστον γιατρέ να φύγει στην Αθήνα και ας μην πίνει εδώ και τον βλέπουν οι γείτονες». ‘Η «ας μεθάει γιατρέ αλλά δεν είναι σωστό να οδηγεί μεθυσμένος, γιατί ανησυχώ ότι μπορεί να σκοτώσει άλλους ανθρώπους».
Στ) «έτσι δεν είναι γιατρέ, αν δεν μπορεί να το κόψει, ας πάει να εξαφανιστεί, εγώ έτσι θα ‘κανα, από το να κυκλοφορείς έτσι, να γίνεσαι ρεζίλι και να ταλαιπωρείς και τους άλλους, δεν είναι καλύτερα να πας να εξαφανιστείς; Αν δεν είσαι άξιος να το κόψεις τότε πρέπει να φύγεις».
Η οικογένεια δεν μπορεί να βάλει όρια, ενώ από την πλευρά του αλκοολικού υπάρχει αδυναμία απομάκρυνσης, μένει εξαρτημένος από την οικογένεια αλλά διατηρεί πάντα μια επιφανειακά επαναστατημένη στάση και μια ανεξαρτησία.
Η ελληνική οικογένεια ανήκει στον τύπο των οικογενειών που χαρακτηρίζονται ως παγιδευτικά εμπλεκόμενες. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό ότι οι ασθενείς ενώ είναι καλά και εξέρχονται από τις μονάδες απεξάρτησης ή ένα κλειστό τμήμα, ακόμη και μετά από 12 μήνη νοσηλεία, όταν βρεθούν ξανά στο οικογενειακό περιβάλλον, υποτροπιάζουν. Η παρέμβαση είναι ανάλογη με τις ανάγκες κάθε περίπτωσης και αποβλέπει στην τροποποίηση της λειτουργίας της οικογένειας ώστε να είναι δυνατή η επανένταξη με νέους όρους και η ανεξαρτητοποίησή του από τους γονείς με στόχο την αυτόνομη διαβίωση. Σε αντίθετη περίπτωση είναι πολύ πιθανή η υποτροπή του, αμέσως μόλις επιστρέψει στην οικογένειά του μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Για παράδειγμα θα ήθελα να σας αναφέρω την περίπτωση ασθενούς ο οποίος μετά από τρίμηνη νοσηλεία σε ψυχιατρική κλινική υποτροπίασε μέσα στις πρώτες 15 μέρες γιατί τα μέλη της οικογενείας του (γονείς, η σύζυγος, τα αδέλφια και τα παιδιά) ενώ όλοι συμφωνούσαν και πρότειναν εργασία στον ασθενή ο οποίος και συμφωνούσε πλήρως ότι θα τον βοηθούσε σημαντικά, αλλά ο καθένας του είχε προτείνει και μια διαφορετική επιλογή για το είδος της εργασίας (άλλος στα χωράφια, άλλος στα ζώα, άλλος σε εργοστάσιο, άλλος στα νταμάρια, άλλος ως οδηγός) και έτσι ο ασθενής χάθηκε μέσα στις πολλές επιλογές που είχε, και ξανά-νοσηλεύτηκε.
Οι γονείς έχουν την τάση να παρουσιάζουν εξωτερικά μια κοινωνικά αποδεκτή εικόνα μιας οικογένειας με μεγάλη συνοχή και ανεξαρτησία, μεγάλη συναισθηματική έκφραση, μεγάλη πίστη σε άξιες (π.χ. « γιατρέ είμαστε άνθρωποι της εκκλησίας, είμαστε μια πολύ δεμένη οικογένεια», «γιατρέ ξέρεις από τι οικογένεια καταγόμαστε, δεν είσαι από δω και δεν ξέρεις») και ελάχιστες συγκρούσεις. Επιδιώκουν να δίνουν την εικόνα της οικογενειακής αρμονίας που διαταράχτηκε μόνο από τον αλκοολισμό του ενός μέλους της.
Στη θεραπεία αλλά και στην πρόληψη πρέπει να τονίσουμε ότι μπορεί να συμβάλλει σημαντικά ο γιατρός της οικογενείας
Πρώτα απ΄ όλα από προληπτικής πλευράς μια μεγάλη συνδρομή από τον οικογενειακό γιατρό που μπαίνει σε ένα σπίτι και γνωρίζει από κοντά πρόσωπα και συνήθειες είναι η εντόπιση εγκαίρως κάποιων πρόδρομων σημείων. Η οικογενειακή συνοχή και η υπευθυνότητα κάθε μέλους προς τα άλλα αποτελούν τη βασική ασπίδα. Όταν επομένως ο γιατρός διαπιστώσει τη μεταβολή της συμπεριφοράς ενός ή μιας συζύγου, ευερεθιστότητας, ή αϋπνίες χωρίς σημαντικούς (εκ πρώτης όψεως) λόγους, ψυχοσωματικά ενοχλήματα που υποκρύπτουν παράπονα από την υπόλοιπη οικογένεια, παραμέληση του επαγγέλματος και των οικογενειακών υποχρεώσεων, «αφηρημάδες» και έλλειψη συγκέντρωσης πρέπει με τρόπο να επιμένει στις ερωτήσεις του μήπως γίνεται κατάχρηση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Ακόμα και σε άρνηση θα πρέπει να διερευνήσει τα προσωπικά και οικογενειακά προβλήματα που αποτελούν παράγοντες έναρξης κατάχρησης αλκοόλ. Είναι ο μόνος που συνήθως γίνεται αποδεκτός από τον άρρωστο. Η παραπομπή στον ειδικό απαιτείται όταν η στέρηση είναι βαριά, οι συνθήκες στο σπίτι είναι ακατάλληλες, όταν υπάρχουν σωματικές ή ψυχιατρικές διαταραχές και τα προσωπικά ή διαπροσωπικά προβλήματα του αρρώστου είναι σοβαρά και πολύπλοκα. Αλλά και αυτό πάντα πρέπει να γίνεται με την στενή συνεργασία ειδικού και οικογενειακού γιατρού.
Προτείνεται επίσης και η ομαδική θεραπεία όπου αυτό είναι δυνατό, μιας και οι άρρωστοι αυτοί δέχονται καλύτερα τις συμβουλές από άτομα που έχουν περάσει τα ίδια προβλήματα. Βέβαια σε μικρές κοινωνίες πολλοί, ενώ πιστεύουν ότι θα βοηθηθούν, το αρνούνται μήπως και συναντήσουν κάποιο γνωστό τους εκεί.
Στους εφήβους ο οικογενειακός γιατρός και ο παιδίατρος έχει την ευκαιρία εγκαίρως να εντοπίσει πιθανή έναρξη χρήσης αλκοόλ ή άλλων ουσιών, όταν το παιδί π.χ. αρχίσει να μην αποδίδει στα μαθήματα, να αποστασιοποιείται από την οικογένεια, να γίνεται ανυπάκουος και να έχει συνεχείς προστριβές, να λείπει από το σπίτι κ.α. παρόλο που αυτά μπορεί να είναι παροδικές εκδηλώσεις της εφηβείας, είναι ούτως ή άλλως χρήσιμο να ομαλοποιηθούν οι οικογενειακές σχέσεις με παρέμβαση του γιατρού, ο όποιος γνωρίζει τον έφηβο από μικρό έχει τη δυνατότητα να του δώσει την άνεση να αποκαλύψει τους προβληματισμούς του ή τυχόν παράπονα από τους γονείς.
Από πλευράς θεραπείας ο γιατρός της οικογένειας πρωταρχικά μπορεί να βοηθήσει ώστε το άτομο να δεχθεί ότι έχει ξεκινήσει σε μια επικίνδυνη περιπέτεια (πράγμα που δυστυχώς δεν γίνεται πάντα δεκτό) και επομένως ότι το οφείλει στον εαυτό του να συνεργαστεί με τους γιατρούς. Για να επιτευχθεί αυτό χρειάζεται ενημέρωση για την κατάσταση και τις συνέπειές της μέσα σε κλίμα συνεργασίας, χωρίς καταφρόνια ή απόρριψη, αλλά με σαφή υπόδειξη των συνεπειών π.χ. κίρρωση ήπατος στους αλκοολικούς ή βλάβες στο έμβρυο σε αλκοολικές γυναίκες. Στην θεραπεία βοηθά σημαντικά η κατάλληλη ενημέρωση του αρρώστου για τους επερχόμενους κινδύνους.
Όντας φίλος της οικογενείας, ο γιατρός θα στηρίξει ψυχολογικά τον αλκοολικό στην δύσκολη προσπάθειά του να απέχει και με μια καλή συνεργασία με τους ειδικότερους που θα ορίσουν μια γραμμή θεραπείας. Βασικό είναι να τον βοηθά στην τήρηση ενός χρονοδιαγράμματος και να νοιώθει την άνεση να αποτείνεται σε αυτόν για ότι προκύπτει και δυσκολεύεται να το αναφέρει στους συγγενείς ή στους άλλους ειδικούς. Η επιβράβευση και η ενθάρρυνση για μια νέα προσπάθεια, έστω κι αν σε προηγούμενες απέτυχε, είναι σημαντικά στοιχεία. Ο γιατρός μπορεί ακόμη να βοηθήσει ώστε να γίνουν ψύχραιμες οικογενειακές συζητήσεις πως το άτομο θα αποφύγει τις παλιές παρέες, που κατά κανόνα υπάρχουν ως πειρασμός και σε ποιους μπορεί να βασιστεί, συγγενείς ή νέους φίλους, ώστε να δημιουργήσει ένα νέο πρόγραμμα ζωής με νέες συνήθειες. Ασφαλώς, ωστόσο σε τέτοια πολύπλοκα θέματα ο γιατρός, παρόλη την καλή του θέληση και βοήθεια, δεν πρέπει να κάμπτεται υπό το βάρος των απαιτήσεων της οικογενείας για γρήγορα αποτελέσματα, αλλά να τους κάνει σαφές ότι οι καταστάσεις αυτές δεν είναι αμιγώς ιατρικές και ότι η ευθύνη είναι συλλογική. Παράλληλα μπορεί να τους υποδείξει συγκεκριμένες υπηρεσίες για ειδικότερη θεραπεία ή κοινωνική και επαγγελματική βοήθεια.
επίλογος
Ο Μικρός Πρίγκιπας
«Γιατί πίνεις;» ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας
«Για να ξεχάσω» απάντησε ο μέθυσος
«Τι να ξεχάσεις;» ρώτησε ο μικρός πρίγκιπας, που ήδη τον λυπόταν
«Να ξεχάσω ότι ντρέπομαι», ομολόγησε ο μέθυσος, κατεβάζοντας το κεφάλι.
«Για ποιο πράγμα ντρέπεσαι;», επέμεινε ο μικρός πρίγκιπας, που ήθελε να βοηθήσει
«Ντρέπομαι που πίνω!» Ο μέθυσος ολοκλήρωσε τη φράση του και βυθίστηκε στη σιωπή.
Και ο μικρός πρίγκιπας απομακρύνθηκε, μπερδεμένος.
«Οι μεγάλοι είναι σίγουρα πολύ, μα πολύ παράξενοι»
Αντουάν ντε Σεντ Εξιπερί, Ο Μικρός Πρίγκιπας
«Σκληρή αγάπη, σκληρή αγάπη»
Κάποιοι είπαν να μην ζω άλλο μαζί σου,
και στη σχέση μας αυτή να βάλω όρια.
Να μην μπλέκομαι συνέχεια στη ζωή σου,
και να ακροβατώ στα περιθώρια.
Στις ανάγκες σου να κάνω πως δεν βλέπω,
και στους φόβους σου να στέκομαι μακριά,
Τους κακούς σου τρόπους να τους παραβλέπω,
και να κάνω όνειρα ξανά.
Να μην δίνω ευκολίες στη ζωή σου,
και το πρωινό ποτέ πια στο κρεβάτι.
Είπα τι ζωή θα είναι αυτή μαζί σου,
κι είπαν, έτσι είναι η «σκληρή αγάπη».
Αν τον αγαπάς , πρέπει να αλλάξεις.
«Σκληρή αγάπη, σκληρή αγάπη». Της Άντζυ Σαμίου .
Βιβλιογραφία:
- Λύκουρας Λ. και Σολδάτος Κ. «Αλκοολισμός: Ιατρικές και ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις». Εκδόσεις Βήτα. Αθήνα 2007. http://betamedarts.gr
- Μάνου Ν. «Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής». Θεσσαλονίκη 1997. http://www.universitystudiopress.gr
- Tolle R., Windgassen K. «Ψυχιατρική».Εκδόσεις Παρισιάνου 2005 https://www.parisianou.gr/
- Ποταμιάνος Γ. «Αλκοόλ». Εκδόσεις Λιβάνη. Αθήνα 2005. https://www.livanis.gr
- Ευθυμίου Κ. και συν. «Πρώτες βοήθειες ψυχικής υγείας». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. http://www.ellinikagrammata.gr
- Χριστοδούλου Γ. και συν. «Η ψυχιατρική στη γενική ιατρική». Εκδόσεις Βήτα.2003http://betamedarts.gr
- Μαρσέλλος Μ. «Ναρκωτικά». Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας.1986 https://litsas.gr
- Λύτας Χάρης . «Χωρίς ανάγκες σώμα». Εκδόσεις Κέδρος. 2007. https://www.kedros.gr
- Σιμώνη Ξ. «Με λένε Μαρία και είμαι αλκοολική σε ανάρρωση». Εκδόσεις Άγκυρα. https://e-agyra.gr
- Γιωτάκος Ο. «Ψυχολογική στήριξη». Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα. http://www.ellinikagrammata.gr
- Κωστοπούλου Μ. «Η ψυχή στη χώρα των ανθρώπων». Ελληνικά Γράμματα. http://www.ellinikagrammata.gr
- Gabbard Glen. «Η ψυχοδυναμική στην κλινική πράξη» . Εκδόσεις Βήτα. http://betamedarts.gr
- Harvard review of psychiatry. Vol 14. numb 5. 5-6os 2007. https://psych.hms.harvard.edu/harvard-review-psychiatry
- Στεφανής Κ.«Ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις εφαρμογές στην κλινική πράξη». Αθήνα 1988.
- Glasser William.13 «Ιστορίες άμεσης θεραπείας». Εκδόσεις Θυμάρι .2002 https://thymari.gr
- Σολδάτος κ. Λύκουρας Λ. «Σύγγραμμα ψυχιατρικής» . α-β τόμος. Εκδόσεις Βήτα. 2007http://betamedarts.gr
- Standage Tom. «Η ιστορία του κόσμου σε 6 ποτήρια». Εκδόσεις Κέδρος. https://www.kedros.gr
- Παπαγιώργης Κωστής. «Περί Μέθης». Βιβλίο. www.kastaniotis.gr
- Βασιλάκος Παναγιώτης. «ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΟΝ ΑΛΚΟΟΟΛΙΚΟ;» πηγή: Περιοδικό Ψυχολογία. 24-8-2004