Πηγή : Ιεροδιακόνου Χαράλαμπος, καθηγητής ψυχιατρικής, «Ψυχιατρικές Γνώσεις για εφαρμογή από κάθε ιατρό». Βιβλίο. Εκδόσεις Μαστορίδη 2003. https://www.politeianet.gr/books/9789607285225-ierodiakonou-s-charalampos-kathigitis-psuchiatrikis-mastoridi-psuchiatrikes-gnoseis-gia-efarmogi-apo-kathe-giatro-
Προφίλ προσωπικότητας ιδιαίτερο δεν υπάρχει για τον παχύσαρκο, αλλά αντίθετα μια ποικιλία χαρακτηριστικών.
Η συχνότερη μορφή στην ελληνική πραγματικότητα είναι εκείνη του ατόμου που από παιδί πάχυνε λόγω της υπερπροστασίας της οποίας ανετράφη. Μια μητέρα, που η κύρια φροντίδα της περιορίζεται στο πως θα θρέψει το παιδί της πλουσιοπάροχα για να μην αρρωστήσει, για να μην την κατακρίνουν στη γειτονιά ή επειδή η ίδια είχε μικρή στερηθεί ή από άγνοια και αδεξιότητα, δημιουργεί λανθασμένες συνήθειες που μπορεί να διατηρηθούν στο νέο άτομο σ΄ όλη του τη ζωή (έχει βρεθεί ότι 70-80 % των χοντρών παιδιών παραμένουν παχύσαρκα και κατά την ενηλικίωση).
Παράλληλα η έλλειψη πρωτοβουλίας που εγκαθιδρύεται από την ασφυκτική υπερπροστασία οδηγεί το παιδί σε νωθρότητα και καθιστική ζωή στο σπίτι, συνήθειες που επαυξάνουν την παχυσαρκία. Τέτοια ανατροφή δείχνεται συχνότερα στο μικρότερο ή στο μοναδικό παιδί της οικογένειας ή από ανάδοχους γονείς ή σε ορφανά παιδιά, που φυσικό είναι κατά την ενηλικίωσή τους σε κάθε απογοήτευση ή απώλεια, να προσφεύγουν για ικανοποίηση στην πολυφαγία. Σημειωτέον ότι αυτά τα άτομα πολύ δυσκολότερα μπορούν αργότερα να πειθαρχήσουν σε μια ελάττωση του βάρους με δίαιτα, απ’ ότι άλλα που έγιναν παχύσαρκα σε μεγαλύτερη ηλικία.
Ένας άλλος τύπος προσωπικότητας είναι εκείνος του αγχώδους ατόμου, το οποίο κάτω από δυσμενείς συνθήκες αντιδρά τρώγοντας μηχανικά, χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες και έχοντας διαρκώς στο νου του μόνο τα προβλήματά του. Ο μοναχικός – καταθλιπτικός χαρακτήρας όντας ήσυχος, «κομπλεξικός», υποχωρητικός, με την πρώτη δυσκολία αισθάνεται πολύ μόνος και βρίσκει παρηγοριά στο πολύ φαγητό. Η κυκλοθυμική προσωπικότητα, αντίθετα, κατά τις περιόδους που βρίσκεται σε υπερβολική ευθυμία ξοδεύεται σε πλουσιοπάροχα γλέντια καταναλίσκοντας πολλές θερμίδες.
Ανάλογη αχαλίνωτη συμπεριφορά παρατηρείται και από άτομα με «παρορμητικό» χαρακτήρα και γενικά διαταραχές προσωπικότητας «αντικοινωνικού» τύπου. Σ’ αυτούς συνυπάρχει συχνά αλκοολισμός, ο οποίος με τη σειρά του συμβάλλει στην παχυσαρκία.
Σ’ όλους τους τύπους προσωπικότητας και ιδιαίτερα στον υπερπροστατευμένο και τον ρέποντα προς κατάθλιψη, εκλυτικοί παράγοντες πυροδοτούν την έναρξη ή την υποτροπή πολυφαγίας.
Μια προσωπική ή οικογενειακή ένταση εύκολα εισπράττεται ως απόρριψη από ορισμένους χαρακτήρες με κατάληξη την κατάχρηση φαγητών και ποτών.
Μια εγκυμοσύνη, ένας τραυματισμός ή ασθένεια, ή αλλαγή επαγγέλματος ή τόπου με διαφορετικές τροφικές συνήθειες αποτελούν κάποτε εκλυτικά αίτια.
Η λήψη ορισμένων φαρμάκων επί μακρό διάστημα είναι δυνατόν να προκαλέσει αύξηση βάρους την οποία εν συνεχεία το άτομο δεν κατορθώνει να ελέγξει.
Οι σωματικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας, πέρα από τυχόν συνυπάρχουσες νόσους, είναι ποικίλες και επηρεάζουν πολλούς τομείς της ζωής του ατόμου και τη συμπεριφορά του.
Ιδιαίτερα στους έφηβους, στους οποίους η αξία της σωματικής εμφάνισης και δύναμης είναι αυξημένη, το υπερβολικό πάχος εμποδίζει την ορθή εξέλιξη της αίσθησης του σωματικού Εγώ. Ο χοντρός έφηβος κουράζεται εύκολα, αποφεύγει τα αθλήματα ή να εμφανιστεί στα αποδυτήρια και στους χορούς, γίνεται φαινομενικά απαθής προς το άλλο φύλο (ενώ εσωτερικά άγχεται), δεν φλερτάρει κ.λπ.
Σε ορισμένους υπερβολικά υπέρβαρους δημιουργούνται ακόμα και προβλήματα ικανοποιητικής προσέγγισης κατά την σεξουαλική επαφή.
Ευνόητο είναι ότι η κοινωνική ζωή ενός τέτοιου ατόμου περιορίζεται, αλλά πολλές φορές και οι επαγγελματικές ευκαιρίες.
Από ψυχιατρικής πλευράς οι αντιδράσεις των παχύσαρκων εκδηλώνονται κατά ποικίλους τρόπους, ενώ κατά βάθος σε όλους υπάρχει μια μειωτική εικόνα εαυτού. Εάν ένα άτομο αισθάνεται τους περιορισμούς που μόλις πιο πάνω αναφέρθηκαν, οποιοδήποτε σχόλιο των άλλων για το βάρος του, θα το εισπράξει με ντροπή ή και ταπείνωση. Αυτό μπορεί να τον οδηγήσει σε απομόνωση, απογοήτευση ή και κατάθλιψη, με συνέπεια κάποτε συχνότερη καταφυγή στο φαγητό για στιγμιαία ανακούφιση, οπότε δημιουργείται φαύλος κύκλος.
Άγχος και ένταση κατακλύζουν συχνά ένα παχύσαρκο, όταν μάλιστα προσπαθεί ανεπιτυχώς να υποβληθεί σε δίαιτα, και η συμπεριφορά του μπορεί να χαρακτηρίζεται από νευρικότητα, εφόσον σε μια συντροφιά βρίσκει ότι δεν επιτυχαίνει κοινωνική καταξίωση (παρ’ όλη την τυχόν εξυπνάδα του, γνώσεις ή ταλέντα). Ωστόσο ορισμένοι με τα τελευταία αυτά προσόντα αντιρροπούν εσωτερικές μειονεξίες και εμφανίζονται ηρεμότατοι, ενώ άλλοι από βαθύτερο φθόνο προς τους λεπτούς τα χρησιμοποιούν με αδεξιότητα ή οξύτητα. Η γενική άποψη ότι «οι χοντροί είναι κεφάτοι άνθρωποι», δεν ευσταθεί παρά μόνο για όσους μέσα από μηχανισμούς άρνησης συμπεριφέρονται σαν αδιάφοροι και δεν συζητούν καθόλου το θέμα της παχυσαρκίας.
Η πλειονότητα πάντως κατέχεται από αμφιθυμία απέναντι στην εξέλιξη της κατάστασής τους και ενώ μπορεί να δηλώνουν ότι δεν ενδιαφέρονται για την εμφάνιση, οι ενέργειές τους κάθε άλλο παρά αυτό δείχνουν (π.χ. αποφεύγουν τον καθρέπτη, δεν δοκιμάζουν έτοιμα ρούχα κ.α.)
Τέλος υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι δευτερογενώς «βολεύονται μέσα στο πάχος τους» και ουσιαστικώς καλύπτουν βαθύτερους δισταγμούς και πρωταρχικά αισθήματα κατωτερότητας, επιρρίπτοντας ευθύνες στο άλλο φύλο και στην κοινωνία (ότι τους εξοστρακίζει, τους θεωρεί αποκρουστικούς). Έτσι δεν καταβάλλουν σοβαρές προσπάθειες για ελάττωση του βάρους, γιατί κατά βάθος φοβούνται να αναλάβουν τις νέες κοινωνικές ευθύνες που θα συνεπαγόταν η νέα εικόνα – εαυτού.
Βιβλιογραφία :
- Αγγελόπουλος Νικηφόρος . Ιατρική ψυχολογία και ψυχοπαθολογία . Μια σύγχρονη ψυχιατρική. Τόμος Β Εκδόσεις Βήτα www.betamedarts.gr
- Η Ψυχολογία του Υπέρβαρου Ατόμου 9 Ιουλίου 2018Από τον Δρ. Ιωάννη Δόβελο, Καθηγητή Ψυχολογίας & Ψυχοθεραπείας, www.Psychotherapia.gr
- Luban-Plozza Boris and all. «O ψυχοσωματικός ασθενής στην καθημερινή ιατρική πρακτική». Βιβλίο. 6=η Έκδοση. Εκδόσεις Παρισιάνου. Αθήνα 1995. https://www.parisianou.gr
Ιεροδιακόνου Χ. «Ψυχιατρικές γνώσεις για εφαρμογή από κάθε γιατρό. Οδηγός ψυχοσωματικής θεραπείας». Εκδόσεις «Μαστορίδη». Θεσσαλονίκη 2000. https://www.politeianet.gr/books/9789607285225-ierodiakonou-s-charalampos