Σύνδρομο του Άδωνη: Η εμμονή με το γυμναστήριο και τους μυς.
Πηγές:
- Κωστοπούλου Μυρσίνη : «Η ψυχή στη χώρα των ανθρώπων». Βιβλίο. Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα». Αθήνα 2007.www.ellinikagrammata.gr, myrsini.kostopoulou@gmail.com https://bibliography.gr/authors/myrsinh-kwstopoulou
- Γράφει η Δρ. Καλλιόπη Εμμανουηλίδου, εκπαιδευτική- συμβουλευτική ψυχολόγος. Ιούνιος 3, 2013. «Διατροφικές διαταραχές». https://psycho-logos.weebly.com/ https://psycho-logos.blogspot.com/p/test.html ,www.psycho-logos.net http://educpsychology.blogspot.com/
- https://boro.gr/14151/sundromo-tou-adonii-mania-me-to-gumnastirio-kai-tous-mus/
Ο Άδωνις κατά την ελληνική μυθολογία ήταν ένα νεαρό αγόρι με ασύγκριτη ομορφιά, πηγή ζηλοτυπικών συγκρούσεων μεταξύ Αφροδίτης, Άρτεμης και Περσεφόνης… μια ζήλεια που τον έφερε αντιμέτωπο με τον ίδιο του τον θάνατο.
Μέσα από τον Άδωνι, η μυθολογία φέρνει στο φως σημαντικές πτυχές του αντρικού ψυχισμού.
Η Αφροδίτη, «τιμωρώντας» τη Σμύρνα ή Mύρρα (μετέπειτα μητέρα του Αδώνιδος), την έκανε να νιώσει μεγάλο έρωτα για τον Κινύρα, τον οποίο και παραπλάνησε, προκειμένου να ικανοποιήσει τον έρωτά της. Καρπός αυτής της ενώσεως υπήρξε ο Άδωνις, ο οποίος ήταν πολύ όμορφος από τη νηπιακή του ακόμα ηλικία. Η θεά τον έκρυψε μέσα σε μία λάρνακα (κιβώτιο), που την έδωσε στην Περσεφόνη προς φύλαξη.
Η Αφροδίτη και ο Άδωνις. Αττική ερυθρόμορφη λήκυθος σε σχήμα αρυβάλλου από τον καλλιτέχνη Αίσονα, περ. 410 π.Χ., Μουσείο του Λούβρου.
Όταν η Περσεφόνη άνοιξε το κιβώτιο και αντίκρισε την ομορφιά του μωρού, αποφάσισε μυστικά να μην επιστρέψει ξανά τον Άδωνι. Έτσι, όταν εκείνος μεγάλωσε, αρνήθηκε να τον παραδώσει στην Αφροδίτη. Η τελευταία κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο, όπου έμενε η Περσεφόνη μαζί με τον Άδη, για να λυτρώσει τον αγαπημένο της από την κυριαρχία του θανάτου.
Η θεϊκή «διαμάχη» που προέκυψε μεταξύ της θεάς του Έρωτα και της θεάς του Θανάτου, ρυθμίστηκε από τον Δία ως εξής: Ο Άδωνις να μένει το ένα τρίτο του χρόνου στον Κάτω Κόσμο με την Περσεφόνη, το άλλο τρίτο του χρόνου να μένει στον Επάνω Κόσμο με την Αφροδίτη, και το εναπομείναν τρίτο, όπου διάλεγε εκείνος. Η Αφροδίτη χρησιμοποιώντας τη μαγική της ζώνη στην οποία δεν μπορούσε κανείς να αντισταθεί, κατάφερε να της αφιερώσει την επιλογή του.
Έτσι, ο Άδωνις περνούσε τα δύο τρίτα του χρόνου με την Αφροδίτη και το ένα τρίτο με την Περσεφόνη. Τελικά, μετά από χρόνια, ο ωραίος νέος σκοτώθηκε στη διάρκεια ενός κυνηγιού (θεά του κυνηγιού ήταν η Άρτεμη) από έναν κάπρο. Η Αφροδίτη θρήνησε πικρά τον αγαπημένο της. Από το αίμα του Αδώνιδος πρόβαλαν για πρώτη φορά από το χώμα τα κόκκινα ρόδα – τριαντάφυλλα, ενώ από τα δάκρυα της θεάς φύτρωσαν οι ανεμώνες. Η Αφροδίτη παρακάλεσε την Περσεφόνη να αφήνει τον Άδωνη να ανεβαίνει στη γη. Η Περσεφόνη δέχθηκε, και ο Άδωνις ανεβαίνει στη γη και μένει έξι μήνες με την Αφροδίτη, ενώ τους υπόλοιπους έξι μήνες μένει με την Περσεφόνη.
Η θεϊκή «διαμάχη» που προέκυψε μεταξύ της θεάς του Έρωτα και της θεάς του Θανάτου, ρυθμίστηκε από τον Δία . Στον Άδωνη «πάλευαν» η θεά του έρωτα και της «ζωής», με την θεά του θανάτου, για χάρη της ομορφιάς. Δηλαδή το ένστικτο της ζωής απέναντι στο ένστικτο του θανάτου.
Και οι άντρες στην εποχής μας ασχολούνται με την ομορφιά σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ΄ότι παλαιότερα. Τα μυώδη αψεγάδιαστα και συνάμα διαστρεβλωτικά πρότυπα ανδρισμού που προβάλλουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και μέσα μαζικής δικτύωσης, δημιουργούν μια πολύ μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο πραγματικό σώμα και στην τελειότητα.
Όταν έναν άντρας είναι ψυχικά ευάλωτος, η χωρίς όρους υιοθέτηση των προτύπων αυτών συνδέεται με τη διαμόρφωση ενός ψυχισμού όπου κυριαρχούν η διαστρεβλωμένη εικόνα για το σώμα του, το οποίο συχνά βιώνεται ως αποκρουστικό και αναζητούν το τέλειο σώμα, το άγχος πάνω σε σεξουαλικά θέματα, οι βασανιστικές σκέψεις αυτομομφής, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι ψυχαναγκαστικές τελετουργίες στέρησης του φαγητού και η εξουθενωτική σωματική άσκηση.
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία κ.α.) αυξάνονται ραγδαία και στους άντρες, οι οποίοι μοιάζουν να διανύουν μια περίοδο κρίσης στην αναζήτηση ταυτότητας, με το σώμα τους να αποτελεί πλέον πηγή άγχους, φόβου και ενοχής.
Η ψυχαναγκαστική αναζήτηση τελειότητας καθίσταται για τον άντρα μια σκληρή και συνάμα μοναχική και βασανιστική πορεία.
Μοιάζει λοιπόν να διανύουμε μια περίοδο όπου πολλές ψυχικές ασθένειες που ανέκαθεν ήταν πιο συχνές στις γυναίκες όπως η κατάθλιψη, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι ψυχοσωματικές ασθένειες, η υποχονδρίαση, παύουν να αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο του γυναικείου φύλου και αρχίζουν να εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα και στους άντρες.
Οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ανορεξία, βουλιμία, υπερφαγία) χαρακτηρίζονται από ακραίες διατροφικές συμπεριφορές και/ ή έντονη εμμονή με την εξωτερική εμφάνιση και με την υγιεινή διατροφή.
Σε όλο το φάσμα τους παρατηρείται το στοιχείο του καταναγκασμού: το να μην μπορεί το άτομο να χαλαρώσει ως προς μια πτυχή της ζωής του και να νιώθει εξαναγκασμένο είτε να φάει πολύ, είτε να κάνει έμετο, είτε να μη φάει καθόλου, είτε να κοιτάζεται διαρκώς στον καθρέφτη κτλ.
Μια παρόμοια διαταραχή είναι η δυσμορφοφοβία. Η παθολογική εμμονή με κάποιο υπαρκτό ή όχι χαρακτηριστικό στην εξωτερική εμφάνιση και η διαρκής ενασχόληση με αυτό.
Μια κατάσταση που μπορεί να συνδυάσει πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και δεν έχει μελετηθεί αρκετά. Πρόκειται για την μεγαλορεξία (bigorexia), ή αντίστροφη ανορεξία ή μυϊκή δυσμορφοφοβία. Αφορά κυρίως άντρες, οι οποίοι θεωρούν ότι οι μύες τους ποτέ δεν είναι αρκετά μεγάλοι, με αποτέλεσμα να προσπαθούν διαρκώς (μέσω υπερβολικής άσκησης και ακραίας διατροφής) να αυξήσουν τη μυϊκή τους μάζα.
Συχνά μάλιστα καταναλώνουν αμφίβολα συμπληρώματα διατροφής, νιώθουν έντονο και παράλογο φόβο (φοβία), αν παραλείψουν την προπόνηση ή αν δεν καταναλώσουν αρκετές πρωτεΐνες, ότι θα ατονήσει το μυϊκό τους σύστημα και θα συρρικνωθεί.
Δε θα πρέπει να βιαστούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι όποιος ασχολείται με τη γυμναστική και το χτίσιμο μυών πάσχει από κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, το body building είναι ένα άθλημα που, όπως όλα τα άλλα αθλήματα, φτάνει το σώμα στο μέγιστο των δυνατοτήτων του (απλώς η επίδοση σε αυτό το άθλημα είναι η σωματική διάπλαση, που είναι οπτικά εμφανής και ταυτισμένη συχνά στο μυαλό των ανθρώπων με χαρακτηριστικά όπως είναι ο ναρκισσισμός ή η επιθετικότητα – γι’ αυτό και για πολλούς ενοχλητική). Δεν είναι σωστό να ταυτίζουμε το άθλημα αυτό με τη μεγαλορεξία.
Σε όλα τα αθλήματα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια παθολογική διάσταση από ένα σημείο και έπειτα. Μάλιστα, αν το γενικεύσουμε, σε όλες τις δραστηριότητες του ανθρώπου μπορεί να εμφανιστεί εμμονή με τη μέγιστη επίδοση.
Πότε όμως το πράγμα παίρνει παθολογικές διαστάσεις; Αν παρατηρούνται έντονα χαρακτηριστικά καταναγκασμού, ιδεοληψίας, στρεβλών ιδεών, εμμονής ή και ναρκισσισμού, μπορεί να έχουμε ως αποτέλεσμα δυσμενείς επιπτώσεις στην οικογενειακή, προσωπική, κοινωνική ή και επαγγελματική ζωή ενός ατόμου.
Ο Pope είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «το σύνδρομο του Άδωνη» και πρωτοπόρος εισηγητής της έννοιας της μεγαλορεξίας, της παθολογικής εμμονής και ανικανοποίητης δυσαρέσκειας με τη μυϊκή μάζα του σώματος. Ο λόγος που ονομάστηκε και αντίστροφη ανορεξία είναι γιατί, όπως στην ανορεξία, παρατηρούμε τα εξής χαρακτηριστικά:
- υπερβολική ενασχόληση με το μέγεθος του σώματος (συχνό μέτρημα και/ή ζύγισμα, νοερά ή με χρήση μεζούρας ή ζυγαριάς)
- υπερβολική ενασχόληση με την εικόνα του σώματος (έλεγχος της αντανάκλασης του σώματος σε καθρέφτες, τζαμαρίες κτλ.)
- μη ικανοποίηση με την εικόνα σώματος και διαρκής επιθυμία για βελτίωσή του
- τελειοθηρία και υπερβολική αυστηρότητα με τον εαυτό του
- υπερβολικό έλεγχο της διατροφής σε επικίνδυνο για την υγεία βαθμό
- αυτοκαταστροφικές τάσεις, κατάθλιψη, κυκλοθυμισμός
- επιρροή από πρότυπα για την εξωτερική εμφάνιση που επιτάσσουν οι βιομηχανίες της μόδας, της διαφήμισης, του κινηματογράφου, των ΜΜΕ.
Σε ακραίες περιπτώσεις στη μεγαλορεξία το άτομο φτάνει σε ακραίες και αμφίβολες για την υγεία συμπεριφορές, όπως χρήση αναβολικών ή αυξητικών ουσιών. Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντικές καθώς το μεγαλορεξικό άτομο είναι δυστυχισμένο, δεν του αρέσει ο εαυτός του και καταλήγει να παραμελεί άλλους τομείς της ζωής του εξαιτίας αυτής της εμμονής. Ουσιαστικά πρόκειται για μια συμπεριφορά η οποία προσφέρει έντονη ενασχόληση με κάτι, δημιουργώντας μια προσπάθεια διαχείρισης ή παράκαμψη της σκέψης από άλλα προβλήματα που απασχολούν το άτομο. Στόχος λοιπόν της αντιμετώπισης από ψυχολογικής άποψης είναι να αντιμετωπιστούν αυτά «τα άλλα» θέματα, να μάθει το άτομο να φροντίζει με υγιή τρόπο τον εαυτό του και να γίνει αποκατάσταση της αυτοεκτίμησης και αυτοεικόνας του.