ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ, ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑ, ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΚΗ ΝΕΥΡΩΣΗ
Πηγές:
- Ιεροδιακόνου Χ. «Ψυχιατρικές γνώσεις για εφαρμογή από κάθε γιατρό. Οδηγός ψυχοσωματικής θεραπείας». Εκδόσεις «Μαστορίδη». Θεσσαλονίκη 2000. Τυποφιλία / Μαστορίδης – Όλα τα βιβλία | metabook.gr
- Χαρτοκόλλης Π., «Εισαγωγή στην ψυχιατρική». Βιβλίο. Αθήνα , Εκδόσεις Θεμέλιο. 1986. www.themelio-ekdoseis.gr
- Κωστοπούλου Μυρσίνη : «Η ψυχή στη χώρα των ανθρώπων». Βιβλίο. Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα». Αθήνα 2007. www.ellinikagrammata.gr myrsini.kostopoulou@gmail.com
- https://www.queen.gr/well-being/ygeia/story/98668/ypoxondriasi-poia-einai-ta-symptomata-kai-poy-ofeiletai Υποχονδρίαση: Ποιά είναι τα συμπτώματα και που οφείλεται; ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ 02 Αυγούστου 2014
- Ιεροδιακόνου Χ., Φωτιάδης Χ., Δημητρίου Ε. : «Ψυχιατρική» βιβλίο. Εκδόσεις Μαστορίδη . Θεσσαλονίκη 1988. https://www.politeianet.gr/books
- Φιλιππόπουλου Γ. «Δυναμική Ψυχιατρική». Βιβλίο. Εκδόσεις Α. Καραβία. Αθήνα 1971. Δυναμική ψυχιατρική – Αλφειός (alfeiosbooks.com)
- Lemperiere T., Feline A.: «Εγχειρίδιο ψυχιατρικής ενηλίκων». Υπεύθυνος έκδοσης Σακελλαρόπουλος Π. Καθηγητής Ψυχιατρικής. Εκδόσεις Παπαζήση. 1995 Αθήνα. www.papazissi.gr
Στην Υποχονδρίαση το άτομο έχει νοσηρή φοβία μιας ενδεχόμενης ασθένειας. Χαρακτηρίζεται από μια υπερβολική ευαισθησία στην παρουσία ασήμαντων σωματικών ενοχλήσεων. Εστιάζεται πάρα πολύ πάνω σε αθώα σωματικά συμπτώματα και πείθεται ότι είναι καταδικασμένο ακόμη και όταν οι ιατρικές εξετάσεις το αμφισβητούν.
Εστιάζεται αποκλειστικά και μόνο στις σωματικές του λειτουργίες. Ένα αθώο σύμπτωμα όπως ένας παροδικός βήχας ή ένας ήπιος και παροδικός πονοκέφαλος, είναι ικανό να δημιουργήσει αμφιβολίες για την σωματική ακεραιότητα. Κατακλύζεται από έντονο φόβο ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια. Σχεδόν κάθε μέρα αλλά και εκτάκτως τα βράδια καταφεύγει σε γιατρούς, νοσοκομεία και εξετάσεις για να διευκρινίσει ποια ασθένεια κρύβεται πίσω από κάθε σύμπτωμα. Οι επανειλημμένες ιατρικές διαβεβαιώσεις και εξετάσεις δεν τον καθησυχάζουν.
Τα ανεξήγητα συμπτώματα είναι πραγματικές και όχι πλασματικές ή επιτηδευμένες σωματικές εκδηλώσεις , τα οποία όμως δεν μπορούν να αποδοθούν σε οργανικές παθήσεις ή αιτίες. Το άτομο αισθάνεται άρρωστο, βασανίζεται, υποφέρει και νιώθει παγιδευμένο στα πλοκάμια μιας φανταστικής νόσου παρά την θέλησή του.
Εμφανίζεται στην ηλικία των 20-30 ετών και ακολουθεί μια χρόνια πορεία με εναλλαγές στην ένταση των συμπτωμάτων.
Ο άρρωστος φοβάται ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια και η πίστη του αυτή ενεργοποιείται και ενισχύεται καθημερινά μέσα του, από κοινωνικά ερεθίσματα και πληροφορίες από το περιβάλλον του, όπως μια αδιαθεσία ενός φίλου του, μια ιατρική πληροφορία στην τηλεόραση κ.λ.π, που δημιουργούν την αίσθηση της απειλής.
Το μυαλό του εστιάζεται στις σωματικές λειτουργίες, το αυτόνομο νευρικό σύστημά του υπερλειτουργεί (ταχυκαρδίες, γρήγορες αναπνοές, εφίδρωση κλπ) και η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από ανάγκη διαβεβαίωσης από τρίτους και απόσυχνές ιατρικές εξετάσεις.
Η έντονη ενασχόληση με τις σωματικές αλλαγές και τις σωματικές αισθήσεις οδηγεί σε λανθασμένες ερμηνείες και αυθαίρετα συμπεράσματα, ότι πάσχει από κάποια σοβαρή διαταραχή. Με το πέρασμα του χρόνου είναι όλο και πιο δύσκολο για το άτομο να απεγκλωβιστεί από το φόβο του και γίνεται σίγουρο, ολοένα και πιο πολύ, για την αληθοφάνεια της αρρώστιας του.
Ο άρρωστος διαρκώς απασχολείται με την έκβαση των συμπτωμάτων του. Τα συμπτώματα περιγράφονται έντονα και επίμονα και ο ασθενής ρωτάει πιεστικά και με ανησυχία τον γιατρό για την φύση και την εξέλιξη των συμπτωμάτων. Παρουσιάζονται στον γιατρό απογοητευμένοι και εξιστορούν ξανά και ξανά τα ίδια συμπτώματα, όπως και σε παλαιότερες επισκέψεις. Αναφέρουν τις ίδιες αιτιάσεις λεπτομερώς και ενδιαφέρονται περισσότερο να ακούσει κάποιος τα βάσανά τους, παρά οι ίδιοι να προσέξουν και να δεχθούν τις ιατρικές συμβουλές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο γιατρός να αισθάνεται ματαιωμένος από τα ίδια και τα ίδια και πολλές φορές εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια να επικοινωνήσει ψυχικά με τον άρρωστο. Σε τέτοιες καταστάσεις πολλές φορές οι άρρωστοι φέρονται απότομα και άσχημα σε όποιον δεν δέχεται ότι η κατάστασή τους είναι πολύ σοβαρή, παρά την πληθώρα των αρνητικών ιατρικών εξετάσεων. Τα αγαπημένα του πρόσωπα άλλα και το άμεσο κοινωνικό του περιβάλουν, κουράζονται και γίνονται απορριπτικοί προς τον άρρωστο κι έτσι χάνεται η εμπιστοσύνη, η επικοινωνία και η θεραπευτική σχέση. Ο άρρωστος καταφεύγει στις συχνές αλλαγές ιατρών που ζητεί να τον εξετάσουν και συχνές και αχρείαστες ιατρικές εξετάσεις (υποχονδρία ή υποχονδριακή νεύρωση).
Η υποχονδριακή αυτή συμπεριφορά μπορεί να συνυπάρχει με αγχώδη, θυμωμένη, εξαρτημένη, τελειομανιακή ή καταθλιπτική συμπεριφορά. Συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από στοιχεία ανωριμότητας και τάση για εξάρτηση, επειδή τα άτομα αυτά παραμένουν από την παιδική ηλικία ανικανοποίητα και αγανακτισμένα κατά των γονέων τους, διατηρώντας υποσυνείδητα συναισθηματικά κενά και παράπονα.
Αιτιολογία
Τα αίτια της υποχονδρίασης μπορούν να αναζητηθούν καταρχάς σε σοβαρές αρρώστιες στην παιδική ηλικία και σε ψυχοτραυματικά γεγονότα ζωής όπως ασθένεια ή αιφνίδια απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου αλλά και σε μαθημένες φοβικές, υποχονδριακές συμπεριφορές (από κάποιον υποχονδριακό γονέα), και σε πεποιθήσεις που υιοθετεί το παιδί όσο μεγαλώνει και που καθοδηγούν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύει την πραγματικότητα όπως : «τα σωματικά συμπτώματα είναι δυνατόν να είναι αρχικά σημάδια μιας επικείμενης πάθησης», «τα πάντα είναι πιθανά, τίποτε δεν μπορώ να προβλέψω». Στην έναρξη μπορεί να συμβάλουν οικογενειακά προβλήματα ή χρόνια προβλήματα υγείας. Επίσης οικονομικά προβλήματα που ο άρρωστος δεν μπορεί ή δεν τολμά να αντιμετωπίσει ευθέως και τα μεταθέτει ως προβλήματα υγείας και απασχολείται συνεχώς με ιατρικά συμπτώματα και παθήσεις.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε στον περίγυρό μας άτομα που έχουν φόβο απέναντι στις ασθένειες. Για την ακρίβεια μάλλον, σπαταλούν τον περισσότερο χρόνο τους στο να σκέφτονται από τι ασθένεια ενδέχεται να πάσχουν. Αυτή η εμμονική κατάσταση δεν είναι και τόσο σπάνια, αφού το 9% του πληθυσμού παρουσιάζει συμπτώματα υποχονδριακής κατάστασης ανά περιόδους της ζωής του.
Τα αίτια που μπορεί να προκαλούν το συγκεκριμένο θέμα με τον εαυτό του μπορεί να είναι πολλά και κυρίως πηγάζουν από ψυχολογικούς λόγους. Ένας αδύναμος και αγχώδης χαρακτήρας είναι σίγουρα πιο επιρρεπής σε τέτοιες καταστάσεις, ενώ ακόμα και η ποιότητα ζωής του μπορεί να αποτελέσει παράγοντα εμφάνισης της αρρωστοφοβίας. Οι άστατες ώρες ύπνου και η κακή διατροφή σίγουρα παίζουν σημαντικό ρόλο στην αδυναμία να διαχειριστεί τη ζωή του αλλά και η αδυναμία ανάληψης ευθυνών, μπορεί να κάνει ένα άτομο ευάλωτο σε σωματικά και ψυχολογικά ερεθίσματα.
Αν έχεις όλα τα παρακάτω συμπτώματα μάλλον είσαι και εσύ θύμα αυτής της «ασθένειας» οπότε, θα πρέπει μάλλον κάποτε να πάρεις απόφαση ότι… μια ζωή την έχουμε και καλύτερα να εστιάσεις στα θετικά της σημεία.
Τα άτομα αυτά συνήθως χαρακτηρίζονται από:
1.Φόβο για το χειρότερο: Τα άτομα που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση δεν μπορούν να ελέγξουν τους φόβους και τις ανησυχίες τους, με αποτέλεσμα να σκέφτονται κάθε φορά τη χειρότερη πιθανή εκδοχή για το πρόβλημά τους. Συνήθως, θεωρούν πως οποιοδήποτε σύμπτωμα είναι σημάδι κάποιας σοβαρότατης νόσου.
2.Συνεχή «ανακάλυψη» καινούργιων προβλημάτων: δεν έχουν κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα, αλλά συνήθως υποφέρουν από πόνους που ανά διάστημα «μετακινούνται» στο σώμα τους, με αποτέλεσμα να εξετάζονται ενδελεχώς χωρίς συγκεκριμένο λόγο.
3.Δεν εμπιστεύονται τη γνώμη των γιατρών: Αν τα πορίσματα που βγάζει ο γιατρός δεν του φαίνονται επαρκή και ψάχνει για δεύτερη ή και τρίτη γνώμη, θα λέγαμε ότι είναι αναμενόμενο. Αν όμως αμφισβητεί όλους τους εξειδικευμένους επιστήμονες, στους οποίους απευθύνεται επανειλημμένα, μάλλον πρέπει να σκεφτεί ξανά ότι υπάρχει κάποιο βαθύτερο πρόβλημα.
4.Ζητούν τη συμμετοχή των γύρω τους στην εμμονή τους: Πολλές φορές τα αρρωστοφοβικά άτομα επικεντρώνονται στο πρόβλημά τους και έχουν μόνιμο θέμα συζήτησης τις «αρρώστιες» τους. Επιπλέον, σε τακτική βάση θέλουν τη διαβεβαίωση πως δεν έχουν κάτι σοβαρό από την οικογένεια ή τους φίλους τους. Έτσι, αισθάνονται καλύτερα για σύντομο όμως χρονικό διάστημα και στη συνέχεια επανέρχονται… δριμύτεροι με νέα συμπτώματα.
5. «Συναίσθηση» της κατάστασης: Οι περισσότεροι που υποφέρουν από αυτή την «ασθένεια» γνωρίζουν τον παραλογισμό στον οποίο μπαίνουν συνεχώς, όμως παραδόξως, θεωρούν ταυτόχρονα πως οι ενοχλήσεις τους είναι τόσο έντονες, που αποκλείεται να είναι κατασκεύασμα του μυαλού τους «αυτή τη φορά». 6. Ναρκισσισμό: Πρόκειται για άτομα με αυξημένο εγωκεντρισμό, απαιτητικότητα και πείσμα καθώς και μεγαλομανιακές φαντασιώσεις για ομορφιά, επιτυχία και μοναδικότητα. Το κύριο ενδιαφέρον τους είναι στραμμένο στον εαυτό τους και παρουσιάζουν μειωμένη φροντίδα για τους άλλους. Γι’ αυτό θέλουν να προσελκύουν την προσοχή ενώ παράλληλα είναι εύθικτοι στα σχόλια και εύκολα ενοχλούνται ή θυμώνουν. Τα σημάδια του ναρκισσισμού σε αυτή την περίπτωση είναι αναμενόμενα και εμφανέστατα, καθώς ο εαυτός του γίνεται το απόλυτο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του, με αποτέλεσμα να μην δίνει χρόνο στα άτομα που υπάρχουν γύρω του αλλά και στα προβλήματά τους. Έτσι, οι διαπροσωπικές σχέσεις του περνούν εντάσεις και δύσκολα μπορούν να επικοινωνήσουν με τον περίγυρό τους. Το άτομο που δεν ικανοποιεί τις ανάγκες του για προσοχή από τους άλλους, αισθάνεται μόνο, οργίζεται αλλά δεν εκδηλώνει την «ανεπίτρεπτη» επιθετικότητά του. Μέσα από την υποχονδριακή τοποθέτηση και τον ρόλο του ασθενούς, που ασυνείδητα υιοθετεί ένα τέτοιος άρρωστος, τιμωρεί κατ’ ουσία τους άλλους για την «αδιαφορία» τους. Ο ψυχικός πόνος που αισθάνεται καθώς και τα σωματικά ενοχλήματα, του δίνουν την νοσηρή ικανοποίηση ότι κάποιος, έστω και ο ίδιος του ο εαυτός, ασχολείται επιτέλους με το άτομό του. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι έτσι αποφεύγεται η έντονη μελαγχολία.