- Ψυχική υγεία – ψυχική διαταραχή
www.iatronet.gr/minimata/minimata.html
Ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση ισορροπίας και εσωτερικής αρμονίας στην οποία ένα άτομο είναι ικανό να λειτουργεί άνετα μέσα στο κοινωνικό του περιβάλλον και πετυχαίνει εξίσου καλά στην αγάπη, την εργασία, την δημιουργικότητα και την ψυχαγωγία.
Με τον όρο ψυχική διαταραχή ή ψυχική ασθένεια εννοούμε ένα ευρύ φάσμα εμπειριών και συμπτωμάτων τα οποία επηρεάζουν την ψυχική υγεία, προκαλούν προβλήματα στην σκέψη, στο συναίσθημα, την συμπεριφορά και την λειτουργικότητα των ατόμων αλλά και στην συναναστροφή και επικοινωνία με τους άλλους γύρω του. Οφείλεται σε κοινωνική, ψυχολογική, γενετική, βιολογική, σωματική /χημική διαταραχή ή σε συνδυασμό αυτών.
Η ψυχική διαταραχή αναφέρεται σε πολλές καταστάσεις οι οποίες είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, από το άγχος και τις αγχώδεις διαταραχές και φοβίες, μέχρι τις πιο σοβαρές όπως τις ψυχώσεις, με κυριότερες την διπολική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη και την σχιζοφρένεια.
Η ψυχική ασθένεια δεν κάνει διακρίσεις αλλά μπορεί να προσβάλλει ανθρώπους όλων των ηλικιών, από παιδιά και εφήβους έως τους υπερήλικες και μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε οικογένεια, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ανεξαρτήτου οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής, μορφωτικής, θρησκευτικής ή πολιτικής απόχρωσης .
Επηρεάζει σημαντικά την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση και την κοινωνική ζωή του ατόμου και της οικογενείας του και απειλεί την ποιότητα της ζωής του.
Δυστυχώς, παρότι οι σύγχρονες θεωρίες υποστηρίζουν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι και αυτές ασθένειες όπως οι σωματικές και παρόλη την επιστημονική πρόοδο και εξέλιξη στις μεθόδους αντιμετώπισης και θεραπείας, ακόμη και σήμερα η ψυχική ασθένεια προβάλλει ως κάτι «διαφορετικό», «ανεξήγητο», «μυστηριώδες», που περιβάλλεται από λαθεμένες απόψεις, δοξασίες και φόβους. Αυτό έχει να κάνει με την έννοια του κοινωνικού στίγματος το οποίο προσδίδει στην ψυχική ασθένεια μυθοποιητικά στοιχεία και παραπέμπει σε απλουστευτικές ιδέες που την ταυτίζουν με την «τρέλα». Η ψυχική ασθένεια είναι ακόμη και σήμερα ένα θέμα ταμπού.
Είναι εντυπωσιακό ότι στον σύγχρονο κόσμο, της τεχνολογικής εξέλιξης, της κυριαρχίας των μέσων μαζικής ενημέρωσης αλλά και της άνθισης των ανθρωπιστικών κινημάτων το κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει την ψυχική νόσο παραμένει ισχυρό, και επικρατούν ακόμα η άγνοια, οι προκαταλήψεις και οι απαξιωτικές λογικές για τον άνθρωπο που υποφέρει.
Το κοινωνικό στίγμα αποτελεί ένα από τους βασικούς λόγους που αποτρέπει τον άνθρωπο από τα να αναζητήσει θεραπεία και να αξιοποιήσει τα θεραπευτικά επιτεύγματα της σύγχρονης ψυχιατρικής επιστήμης.
Πιθανότατα δεν υπάρχει καμία άλλη ασθένεια στην δυτική κοινωνία όπου το χάσμα ανάμεσα στην διατιθέμενη και πρέπουσα φροντίδα και σε αυτήν που πραγματικά λαμβάνει ο ασθενής, είναι τόσο μεγάλο όσο στην ψυχική διαρραχη. Εάν αφεθούν χωρίς θεραπεία, η ψυχικές διαταραχές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και την λειτουργικότητα του ατόμου.
Η καταπολέμηση της άγνοιας, η υπεύθυνη ενημέρωση, η αλληλεγγύη και η μείωση του στίγματος θα βοηθήσουν αποτελεσματικά.
Το στίγμα των ψυχικών διαταραχών δεν γνωρίζει σύνορα. Η πιο σοβαρή και πιο έντονα στιγματισμένη ψυχική διαταραχή είναι η σχιζοφρένεια και είναι εκείνη η ψυχική διαταραχή που παραπέμπει στις πιο σκοτεινές πτυχές της ψυχικής ασθένειας και, ταυτόχρονα, στην «υποτιθέμενη βία και επικινδυνότητα» του ψυχικά ασθενή γεγονός που συνεπάγεται και την κοινωνική απομόνωσή του . Αναδεικνύεται ως η νέα «δαιμονοποιημένη» ασθένεια, όπως ήταν στο παρελθόν η φυματίωση και η λέπρα και πιο πρόσφατα ο καρκίνος, «επάρατη νόσος». Κατά συνέπεια η μείωση του στίγματος που σχετίζεται με την σχιζοφρένεια θα άνοιγε τον δρόμο για την καταπολέμηση του στίγματος που συνοδεύει και άλλες ψυχικές διαταραχές (σε μικρότερο ή μεγαλύτερη βαθμό ίσως όλες τις ψυχικές διαταραχές , διότι κάθε ψυχική ασθένεια ταυτίζεται με την «τρέλα» ), αλλά και γενικότερα οπωσδήποτε ασθένεια που τις προσδίδονται οι σημασίες του κοινωνικά αποδιοπομπαίου ατόμου και τυγχάνει κοινωνικής απομόνωσης .
Είναι όμως επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι στάσεις είναι δύσκολο να αλλάξουν, εξίσου δύσκολο είναι να σπάσουν οι μύθοι και οι προκαταλήψεις που περιβάλλουν την ψυχική διαταραχή .
Απαιτείται μακρόχρονη προσπάθεια, διάχυση της πληροφόρησης και προπαντός εμπλοκή και συνεργασία πολλών διαφορετικών ανθρώπων και φορέων από διαφόρους τομείς της κοινωνίας και της πολιτείας .
Βιβλιογραφία :
- Μάνου Νίκου. Ερμηνευτικό λεξικό ψυχιατρικών ορών. Εκδόσεις : University Studio Press . Β. Έκδοση, Θεσσαλονίκη 1987. www.universitystudiopress.gr
Γιώτης Λάμπρος, ψυχίατρος, Περιοδικό «μηνύματα». τεύχος 27 Σ.Ο.Ψ.Υ. 2006. www.eufomi.org , www.epipsi.gr, www.iatronet.gr/minimata/minimata.html