Διαταραχές διατροφής
Ψυχογενής Aνορεξία ή Nευρογενής Aνορεξία
Η ψυχογενής ανορεξία ανήκει στις διαταραχές διατροφής.
Χαρακτηρίζεται από «παράλογο φόβο του πάχους», από μια επίμονη επιθυμία αδυνατίσματος, από έντονο περιορισμό της πρόσληψης τροφής, που οδηγεί σε σημαντική απώλεια βάρους, από έντονο φόβο αύξησης βάρους και διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος. Πολλές φορές μετά από υπερβολική λήψη τροφής καταφεύγει στην αποβολή της τροφής με εμετό ή με την χρησιμοποίηση φαρμάκων αδυνατίσματος που κυκλοφορούν σε νόμιμες ή μη αγορές για να καταπολεμήσει την όρεξη και την πάχυνση.
Υποσιτίζεται και ως αποτέλεσμα φτάνει σε σημείο καχεξίας ακραίου βαθμού. Αρνούνται την λήψη τροφής, προσποιούνται ότι τρώνε, κρύβουν την τροφή σε απίθανες κρυψώνες και άλλες φορές τρώνε μπροστά στους γονείς σε μεγάλες ποσότητες και κατόπιν κάνουν εμετό για να αποβάλλουν το φαγητό που έφαγαν. Στο σημείο αυτό δεν υπάρχουν συναισθήματα ντροπής, θλίψεως και αηδίας μετά το υπερφαγικό επεισόδιο όπως στους βουλιμικούς.
Εκτός από την μείωση της λήψης φαγητού, υπάρχει αποστροφή προς τα φαγητά και ιδίως τις παχυντικές τροφές. Συνυπάρχουν πολλές φορές ή προηγούνται της εμφανούς απώλειας βάρους, αμηνόρροια, δυσκοιλιότητα και κατάθλιψη .
Παρατηρούνται επίσης υπόταση, βραδυκαρδία, μείωση βασικού μεταβολισμού, αναιμία, μείωση των πρωτεϊνών του αίματος λόγω της υποθρεψίας, υπογλυκαιμία και διαταραχή των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό.
Τα άτομα που πάσχουν από νευρική ανορεξία προσπαθούν και φτάνουν σε ένα βάρος που είναι πολύ κάτω από το φυσιολογικό. Για να το επιτύχουν αυτό καταφεύγουν ακόμη και στην λιμοκτονία ή στην συχνή και έντονη σωματική άσκηση όχι για να γυμναστούν αλλά για να χάσουν βάρος. Όλα τα άλλα θέματα της ζωής παραμερίζονται με μόνη ενασχόληση την μείωση του βάρους.
Με τον τρόπο αυτό προσπαθούν να διαχειριστούν τα συναισθηματικά και ψυχικά τους αδιέξοδα που σχετίζονται με την εικόνα του εαυτού τους και την αυτοεκτίμησή τους.
Εμφανίζεται κυρίως στα νεαρά κορίτσια και γυναίκες, μπορεί όμως να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, ή πολιτιστικού επιπέδου. Παρατηρείται και στους άντρες σε συχνότητα 1 άντρας προς 11 γυναίκες.
Η έναρξή της στην περίοδο της εφηβείας έχει να κάνει από ψυχικής απόψεως με τις ενδοψυχικές συγκρούσεις κατά την μετάβαση από την εφηβεία του κοριτσιού στην γυναικεία ενηλικίωση.
Παλαιοτέρα ονομαζόταν «υστερική απεψία» ή «υστερική ανορεξία» αλλά και «ολιγοφαγία εξ ισχοεφέσεως». Πάσχει το σύνολο της ψυχικής και βιολογικής υπόστασης του ασθενούς.
Συμπτώματα νευρικής ανορεξίας
Στην ψυχογενή ανορεξία υπάρχει όρεξη για φαγητό αλλά αυτό που κυριαρχεί είναι η σκόπιμη αγνόηση του αισθήματος της πείνας και η σκέψη εστιάζεται στον έντονο περιορισμό της λήψης τροφής. Δεν πρόκειται για ανορεξία αλλά για άρνηση λήψης της τροφής. Το αίσθημα της πείνας χάνεται στα προχωρημένα στάδια της ασθένειας.
Χαρακτηρίζεται από υπερβολική απώλεια βάρους, από φόβο της αύξησης του βάρους, από παράλειψη γευμάτων, την άρνηση λήψης φαγητού μαζί με άλλους, συνεχή παράπονα για αύξηση βάρους, έντονη άσκηση ή νηστεία για απώλεια βάρους ή χρησιμοποιώντας καθαρτικά, έμετο ή διουρητικά στην προσπάθειά της για απώλειας βάρους.
Οι σκέψεις σχετικά με τη δίαιτα, το φαγητό και το σχήμα του σώματος κυριαρχούν μέσα στην ημέρα αφήνοντας πολύ λίγο χρόνο για φίλους, οικογένεια και άλλες δραστηριότητες που απολάμβανε. Η προσπάθεια αδυνατίσματος είναι έντονη και συνεχής και δεν είναι ποτέ αρκετή και ικανοποιητική για την ασθενή και επιθυμεί ολοένα και μεγαλύτερη απώλεια βάρους.
Επίσης μπορεί να συνυπάρχουν συμπτώματα όπως : αδυναμία διατήρησης φυσιολογικού βάρους, κόπωση, διαταραχές από τον ύπνο, κιτρίνισμα στο δέρμα, το όποιο καλύπτεται από αδύναμες, απαλές και λεπτές τρίχες ή αραιωμένα μαλλιά (όπως στα νεογνά lanugo = χνούδι), δυσκοιλιότητα, διακοπή της περιόδου ξηρότητα στο δέρμα, πτώση της πίεσης αίματος, υπερβολική άσκηση, αυτο-προκαλούμενοι έμετοι, αποχή από τις κοινωνικές δραστηριότητες, χρήση διουρητικών και καθαρτικών.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία είναι πολυπαραγοντική με ένα συνδυασμό βιολογικών, ψυχολογικών, οικογενειακών και κοινωνικών παραγόντων.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν μια γενετική προδιάθεση.
Οι ανορεκτικοί χαρακτηρίζονται από τελειομανία, υπερευαισθησία και επιμονή στην προσωπικότητα τους με ψυχαναγκαστικές τάσεις που αυτό φαίνεται να οδηγεί πιο εύκολα σε «σκληρές» δίαιτες και στον εσκεμμένο περιορισμό της λήψης τροφής.
Τις τελευταίες δεκαετίας ασκείται έντονη πίεση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης στις έφηβες και νεαρές γυναίκες να υιοθετήσουν μια λεπτή γραμμή σώματος. Οι ασχολούμενες με τον κόσμο της μόδας, του αθλητισμού και του καλλιτεχνικού χώρου φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο .
Από ψυχοδυναμικής απόψεως χαρακτηριστική είναι η διαταραχή στις ενδοοικογενειακές σχέσεις και κυρίως τα αμφιθυμικά συναισθήματα, η επιθετικότητα και αντιπαλότητα προς την υπερπροστατευτική ή απαγορευτική μητέρα την οποία η κόρη εκδικείται με την «ανορεξία» ή προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή, την στοργή και το ενδιαφέρον της.
Η κατάθλιψη φαίνεται ότι πηγάζει από την απωθημένη ενοχικότητά τους ασυνείδητους φόβους θανάτου και τις επιθετικές ενορμήσεις. Με το αδυνάτισμα η ασθενής επιθυμεί να αποκτήσει τέτοιο σωματικό σχήμα ώστε να αποτελεί αντικείμενο σεξουαλικής έλξης ή απώθησης. Η επιθυμία προς αδυνάτισμα είναι συχνά συνειδητό ψυχικό κίνητρο της νόσου με επιδίωξη την άρνηση των εμφανών ενδείξεων της θηλυκότητας δηλαδή του στήθους, των καμπυλών κ.α.
Ψυχολογικά η ανορεξία φαίνεται να είναι μια αντίδραση στα χαρακτηριστικά της εφηβείας για μεγαλύτερη ανεξαρτησία και αυξημένη και κοινωνική και σεξουαλική δραστηριότητα. Οι φυσιολογικές λειτουργίες της εφηβικής ηλικίας αντικαθιστούνται με την επίμονη ενασχόληση με το φαγητό και το σωματικό βάρος και σχήμα του σώματος. Οι ανορεκτικοί ασθενείς αισθάνονται ότι το σώμα τους βρίσκεται ακόμη υπό τον γονεϊκό έλεγχο, και η άρνηση λήψης τροφής μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια απόκτησης αυτοπεποίθησης και ανεξαρτησίας. Η υπερβολική αυτοπειθαρχία της ανορεκτικής ασθενούς μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια της για αυτονομία και αυτοπροσδιορισμού και μείωση των προσωπικών συναισθημάτων κατωτερότητας και αναποτελεσματικότητες που την διακατέχουν.
Η θνησιμότητα είναι μεγαλύτερη στη νευρική ανορεξία σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό εξαιτίας των ιατρικών επιπλοκών από την έντονη απώλεια βάρους. Συνηθισμένες και σοβαρές σωματικές επιπλοκές είναι η αμηνόρροια, η καθυστερημένη εφηβεία, η υποθερμία, υπογλυκαιμία, οστεοπόρωση, υπογονιμότητα, μυοκαρδιοπάθεια, βραδυκαρδία, αρρυθμίες, νεφρική ανεπάρκεια, δυσκοιλιότητα, περιφερική νευροπάθεια, μείωση των κυττάρων του αίματος.
Αντιμετώπιση
Η διαχείριση της νευρικής ανορεξίας εστιάζεται στην αποκατάσταση του βάρους σώματος στα φυσιολογικά πλαίσια και στην ατομική, ομαδική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία και στην χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής.
Νοσηλεία
Η πρώτη προτεραιότητα είναι η αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων σωματικής υγείας. Για την εξασφάλιση της διατροφής και τη διόρθωση των σωματικών διαταραχών από την απίσχνανση μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία. Αρκετές φορές η κατάσταση είναι επείγουσα και χρειάζεται νοσηλεία σε νοσοκομείο. Οι περισσότεροι ασθενείς δύσκολα συνειδητοποιούν ότι χρειάζονται άμεσα βοήθεια και αυτό είναι από τα σημαντικότερα εμπόδια στην αντιμετώπιση.
Πολλοί ανορεκτικοί δεν πιστεύουν ότι έχουν πρόβλημα. Αυτό μπορεί να κάνει τη θεραπεία δύσκολη. Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η επαναφορά του σώματος σε φυσιολογικά επίπεδα βάρους. Η συμβολή της οικογένειας είναι σημαντική.
Και οι ίδιοι οι ασθενείς μπορούν να κάνουν κάποια πράγματα για τον εαυτό τους για να βοηθηθούν.
Κάποια από τα βήματα που μπορείς να κάνεις είναι τα εξής:
Αποδέξου ότι υπάρχει λανθασμένη αντίληψη: Μέχρι τώρα, είχατε επενδύσει στην ιδέα ότι η ζωή θα βελτιωθεί – ότι τελικά θα νιώσετε καλά – εάν χάσετε περισσότερο βάρος.
Το πρώτο βήμα στην ανάκαμψη της ανορεξίας είναι να παραδεχτείτε ότι η αδιάκοπη αναζήτηση του «τέλειου σώματός» σας προκαλεί πόνο και εξάντληση.
Μίλα σε κάποιον: Μπορεί να είναι δύσκολο να μιλήσετε για αυτό που περνάτε, ειδικά αν έχετε κρατήσει μυστικό την ανορεξία σας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπορεί να ντρέπεστε, να αμφιβάλλετε ή να φοβάστε. Αλλά είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι δεν είστε μόνοι.
Μείνε μακριά από άτομα, μέρη και δραστηριότητες που πυροδοτούν την εμμονή σας να είστε αδύνατοι. Ίσως χρειαστεί να αποφύγετε να κοιτάτε περιοδικά μόδας ή γυμναστικής, να περνάτε λιγότερο χρόνο με φίλους που κάνουν συνεχώς δίαιτα και μιλούν για απώλεια βάρους και να μείνετε μακριά από ιστοσελίδες που προωθούν την απώλεια βάρους.
Ζήτα επαγγελματική βοήθεια: Οι συμβουλές και η υποστήριξη εκπαιδευμένων επαγγελματιών διαταραχών διατροφής μπορούν να σας βοηθήσουν να ανακτήσετε την υγεία σας, να μάθετε να τρώτε ξανά κανονικά και να αναπτύξετε υγιέστερες στάσεις. https://kalimeristherapist.com
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία της ανορεξίας χρειάζεται πολύ χρόνο, αντοχές και υπομονή.
Η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει να τροποποιηθεί η συμπεριφορά και οι σκέψεις που συμβάλλουν στην ανορεξία. Μπορούν έτσι να αποκτήσουν καλύτερη αυτοεκτίμηση και να μάθουν θετικούς τρόπους για να αντιμετωπίσουν το άγχος και άλλα έντονα συναισθήματα
Βιβλιογραφία:
- https://kalimeristherapist.com
- Lemperiere T., Feline A.: Εγχειρίδιο Ψυχιατρικής Ενηλίκων. Υπεύθυνος έκδοσης, Σακελλαρόπουλος Π. Καθηγητής Ψυχιατρικής, Α. Τόμος. Εκδόσεις Παπαζήση. Αθήνα 1995. https://papazissi.gr
- Ιεροδιακόνου Χ., Φωτιάδης Χ., Δημητρίου Ε. : «Ψυχιατρική» βιβλίο. Εκδόσεις Μαστορίδη . Θεσσαλονίκη 1988. https://www.politeianet.gr/books
- Χριστοδούλου Γ. και συνεργατών. «Ψυχιατρική», Ψυχιατρική κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών. Βιβλίο. Εκδόσεις Βήτα . 2000 Αθήνα. ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ | Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις (betamedarts.gr)
- Φιλιππόπουλου Γ. «Δυναμική Ψυχιατρική». Βιβλίο. Εκδόσεις Α. Καραβία. Αθήνα 1971. Δυναμική ψυχιατρική – Αλφειός (alfeiosbooks.com)
- Χαρτοκόλλης Π., «Εισαγωγή στην ψυχιατρική». Βιβλίο. Αθήνα , Εκδόσεις Θεμέλιο. 1986. www.themelio-ekdoseis.gr